Ағыс: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
9-жол:
3) конвекциялық ағыс.
Ағыстың бірінші түрі тұйықтаушы тұстама арқылы (СЭС немесе бөгет суағары арқылы) өтетін, салалармен келіп құйылатын су
===Ағыс жылдамдығының [[өзен]] арнасында таралуы===
'''Ағыс жылдамдығының өзен арнасында таралуы''' - ағыстағы су бөлшектерінің белгілі бір уақыт мөлшерінде жүріп өткен жолы, ол су бір секуңдта жүріп өтетін үзындық өлшемі метрмен (м/с) өлшенеді. Өзен арнасыңдағы ағыс жылдамдығының таралуы өзеннің пландағы көрінісіне, қайраңдар мен иірімдердегі тереңдіктердің кезектесіп келуіне, арнадағы өсімдіктердің өсуіне, мұздық қүрылымдарға, өзеннің үзына бойында еңістіктің өзгеруіне, [[арна]] табанының беткейлерінің кедірбұдырлығына және желдің әсеріне тікелей тәуелді. Сонымен бірге жылдамдық су деңгейінің өзгеруіне де тәуелді: дұрыс формалы арнадағы су [[деңгей|деңгейінің]] өсуі — жылдамдықтың өсуіне ықпал етеді. Жылдамдықтың судың терендігі бойынша таралуын графикалық жолмен, вертикалдағы [[ЖЫЛДАМДЫҚ|жылдамдық]] эпюрын тұрғызу арқылы бейнелеуге болады. [[Су]] бетінің ашық кезінде ең тез жылдамдық су бетіне жақын орналасады да, су түбіне қарай біртіндеп кеми береді, ал түбінде ең аз [[мөлшер|мөлшерге]] ие болады. Су түбінде кенеттен кездескен кедергілер болған жағдайда да жылдамдық [[эпюр|эпюры]] тез өзгеріске ұшырайды. Ағыс жылдамдығы су түбіне жақын маңда өсімдіктердін өсу жағдайында, кедірбұдырдың өсуіне байланысты да тез кемиді. Су бетін [[мұз]] басқан жағдайда, максимал жылдамдық су ортасына жақын манда болады. Себебі мүздың төменгі жақтауындағы үйкеліс кедергісіне байланысты. Ал ағыс бағытын да соғатын жел су бетіндегі жылдамдықты күшейтеді де, қарсы бағытта соқса, керісінше әлсіретеді.
===Ағыс сызығы===
'''[[Ағыс |Ағыс сызығы]]''' (Линия тока) 1) [[[[мұхит]]|мұхиттануда]] — ағынның [[қозғалыс]] бағытын көрсететін нүктелердің геометриялық орны. Әуіздегі ламинар немесе әлсіз турбулентті ағындағы бөлшектердің [[траектория|траекториясын]] сипаттайды;
2) [[[[атмосфера]]|атмосферада]] [[ағыс]] сызығы жел бағытын айқындайды. Ағыс сызығының кез келген нүктесіндегі жел осы нүктедегі сызыққа [[жанама]] бағытталған. Ағыс сызығының арақашықтығы жел жылдамдығының өзгеруін көрсетеді.
===Ағысты жүйек===
'''Ағысты жүйек''' (Проточная борозда) — судың жүйек соңына жетіп ағуы. [[Егістік|Егістікті]] суарғанда есептелген суару мөлшерін топыраққа беру үшін суды жүйек басынан үзбей беріп, қажетті су нормасы мен қамтамасыздандыру, жүйектің ұзына бойында ылғалды теңестіру және қашқан [[су]] [[мөлшер|мөлшерін]] кеміту және сіңбей қалған, қашқан [[су|суды]] жинақтағыш арықша арқылы өзен немесе каналдарға қайта қосу.
===Ағысты [[көл]]===
'''Ағысты көл''' (Сточное озеро) [[жыл]] бойы түрақты ағысы болатын көл. Ағысты көл, әдетге, [[тұщы]] суды болып келеді. Егер көлге құятын [[[[өзен]]|өзендер]] тұзды жермен ағатын болса, онда көлдің тұздылығы көтерілуі мүмкін.
<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы.
|