Мүшелер жүйесі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Жаңа бетте: thumb| alt=A.| ''[[Мүшелер жүйесі''.]] '''Мүшелер жүйесі''' (система органов); (systema organum, л... |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[File:Muscles anterior labeled.png|thumb| alt=A.| ''[[Мүшелер жүйесі]]''.]]
'''Мүшелер жүйесі''' (система органов); (systema organum, лат. systema — жүйе, грек, organon - мүше, ағза) — құрылысы ұқсас, шығу тегі мен дамуы біркелкі және белгілі бір қызметтерді атқаруға маманданған мүшелер тобы. [[Мүше|Мүшелер]] жүйелері [[адам]] мен [[жануар|жануарлар]] организмдерінде үлкен үш топқа топталады: сомалық мүшелер [[жүйе|жүйелері]] (тері жабыны, [[сүйек|сүйектер]] және [[бұлшықет|бұлшықеттер]] жүйесі), ішкі мүшелер жүйелері ([[ас қорыту]], [[тыныс алу]], зәр бөлу, көбею - аталық және аналық), біріктіргіш (интеграциялық) мүшелер жүйелері ([[эндокринді бездер]], [[тамыр|тамырлар]] жүйесі, жүйке жүйесі). Мүшелер жүйелері қызметіне байланысты аппараттарға, мысалы, тірек-қимыл аппараты (сүйектер және бұлшықеттер жүйелері) бірігеді.
Адам ағзасындағы мүшелері, мүшелер жүйесі, олардың құрамына жататын мүшелер мен ұлпалар
{| class="wikitable"
|-
| Мүшелер және мүшелер жүйесі|| Құрамындағы мүшелер|| Негізгі ұлпалар
|-
| I. Эндокриндік мүшелер жүйесі немесе ішкі секреция бездері|| Гипофиз, эпифиз, қалқанша без,қалқанша маңы бездері, айырша без (тимус), ұйқыбез, бүйрекүсті бездері, жыныс бездері|| Эпителий,жүйке,дәнекер
|-
| II. Жүйке жүйесі: а) төндік бөлім ә) өсімді бөлім|| Ми, жұлын, мидан жөне жұлыннан тарайтын жүйкелер Мидың бағаналы бөлімі, жұлын, жүйке бағаналары, жүйке орамдары, жүйкелер|| Жүйке ұлпасы, дәнекер, эпителий
|-
| III. Сенсорлық жүйе (анализаторлар)немесе сезім мүшелері|| Көру, есту, иіс сезу, дәм сезу, түйсіну (сипап сезу)|| Эпителий,жүйке,дәнекер,бұлшықет
|-
| IV. Тірек-қимыл мүшелер жүйесі: а)канқа ә) бұлшықет|| Сүйектер және олардың байланысы қаңқаның, ішкі мүшелердің және жүректің бұлшықеттері|| Дәнекер,бұлшықет
|-
| V. Иммундық жүйе|| Лимфа түйіндері, айырша без, көкбауыр, кемік майы|| Эпителий,дәнекер
|-
| VI. Жүрек-қантамырлар жүйесі|| Жүрек, кантамырлар (артерия, вена және қылтамырлар)|| Бұлшықет,дәнекер, эпителий
|-
| VII. Тынысалу жүйесі: а) ауа өтетін жолдар е) тынысалу мүшесі|| Мұрын қуысы, жұткыншақ, көмекей,кеңірдек, ауатамырлар. Өкпе|| Бұлшықет,дәнекер,эпителий
|-
| VIII. Лимфа жүйесі|| Лимфа қылтамырлары, лимфа тамырлары, лимфа түйіндері, лимфа өзектері, бадамша бездері|| Эпителий, дәнекер
|-
| IХ.Асқорыту жүйесі: а) аскорыту мүшелері ә) аскорыту бездері|| Ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, қарын, аш ішек, тоқ ішек. Сілекей бездері (шықшыт, астыңғы жақасты, тіласты), бауыр, ұйқыбез|| Дәнекер, бұлшықет, эпителий
|-
| X. Зәржыныстық мүшелер жүйесі: а) зәршығару жүйесі ә) жыныс жүйесі 1. Аналық жыныс мүшелері 2. Аталық жыныс мүшелері|| Бүйрек, несепағар, қуық, несеп шығару өзегі. Үлкен, кіші жыныстық ернеулер, аналық бездер, жатыр, жатыр түтігі, қынап. Ұма, жыныстық мүше, аталык бездер, оның қосалқы бөлімдері (тұқым шығарушы өзекшелер, тұқым көпіршіктері, қуықасты безі)|| Эпителий, бұлшықет, дәнекер. Эпителий, бұлшықет, дәнекер Эпителий, бұлшықет, дәнекер
|-
| XI. Жабын жүйесі|| Тері және оның қосалқы бөлімдері (түк, тырнақ, тері бездері)|| Эпителий, бұлшықет
|}
<ref> Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>
<ref>Әлімқұлова Р., Сәтімбеков Р. Ә 55 Биология: Жалпы білім беретін мектептің 8-сыныбына арналған оқулық. - 2-басылымы, өңделген, толықтырылған. - Алматы: Атамұра, 2008. - 320 бет. ISBN 9965-34-812-Х</ref>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
| |||
