Бәйге: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Бәйге''' - ұлттық спорт ойындарының бір түрі. [[Ат спорты|Ат спортының]] бұл түрі [[түркі]] тектес басқа халықтарда да бар. Мысалы, Бәйге [[өзбек|өзбектерде]] “пайга”, [[қырғыз|қырғыздарда]] “чабыш” деп аталады. Кейбір деректер бойынша, 15 ғ-дың 70-жылдарында [[Керей]] мен [[Жәнібек]] сұлтандар [[Қазақ]] хандығын құрғанда, [[Шу]] өзенінің жағасында, [[Тұлпарсаз]] деген жерде Бәйге ұйымдастырған. Осы кезден бастап Бәйге қазақ халқының алқалы жиындарының (тойлардың, астардың, т.б.) ажырамас құрамдас бөлігіне айналған (қ. Сауын айту). Бұрын Бәйгеге қосылған аттар түстік, күндік жерге, ұзақ қашықтықтарға шабатын (қ. Аламан бәйге). 1957 жылы [[Қазақстан|Қазақстанда]] қабылданған ереже бойынша [[құнан]] бәйге 1200, 1500, 1600, 1800, 2000 м, [[дөнен]] бәйге 2400, 3000, 3200, 4000, 4800 м, [[ат]] Бәйгесі 5000, 8000, 10000 м қашықтықтарда өткізіледі. Көбінесе, қашықтық төрешілер алқасының шешімі бойынша [[бәйгеалаң]] ([[ипподром]]) айналымының ұзындығына байланысты белгіленеді. Бәйгеге мал дәрігерінің қарауынан өткен аттар жіберіледі. Жарысқа қатысушылардың кеудесіне және арқасына нөмірлер тағылады; шабандоз жеңіл, ыңғайлы, белгісі бар ұлттық киім киеді. Аттың [[ер-тұрман|ер-тұрманында]], [[шабандоз|шабандоздың]] киімінде адам жарақаттанатындай заттар болмауы тиіс. Бәйгеге қатысушы атын оздыру үшін өзі білетін, ережеде рұқсат етілген тәсілдердің бәрін қолдануына болады. Ал қатарласып келе жатқан атқа қамшысын тигізуге немесе қамшысын үйіріп басқа аттарды жасқауға, айқайлауға, ысқыруға, жарыс жолынан шығып кетуге, оның айналмаларынан төтелеп өтуге болмайды. 1-ші орын мәреге атының тұмсығы бірінші іліккен шабандозға, қалған орын аттардың келу ретіне қарай беріледі. Қазақ халқы Бәйге аттарын ерекше күтімге алған. [[Құлагер]], [[Ақбақай]], [[Маңмаңгер]] сияқты сәйгүліктерді ән-жырға қосқан. Топтан озған тұлпарлар туралы халқымыздың [[ауыз әдебиеті|ауыз әдебиетінде]], [[эпос|эпостық]] жырларында, [[Мақал-Мәтел|мақал-мәтелдерінде]] көп айтылады.

 

{{stub}}

{{wikify}}

[[Санат: Мәдениет]]