|
#REDIRECT [[Топ (әлеуметтік)]]
'''Әлеуметтік топ''' — жеке тұлғалардың ортақ, ынтымақты, үйлескен [[іс-әрекет|іс-әрекетті]] жүзеге асырудағы қажеттіліктерін қамтамасыз ететін адамдар бірлестігінің, өзара әрекетінің негізгі түрі,бірігу дәрежесі әрқилы бірлестіктердің құрамын белгілейін өте кең [[ұғым]]. Жалпы, әлеуметтік топ ұғымы мүдделердің, құндылықтар мен жүріс-тұрыс нормаларының ортақтығы мен айырмашылықтарына орай халықтың жіктелуін бейнелейді. Қазіргі [[әлеуметтану|әлеуметтік ғылымдарда]] әлеуметтік топтар ретінде таптар, сословиелер, таптар және сословиелер ішіндегі бөлімшелер, этникалық, кәсіптік, жыныстық, жас ерекшелігіне қарай, мекендік, тұтынушылық, діни, білімі бойынша және басқа да топтар қарастырылады. Әлеуметтік топтар [[теория|теориясында]] топтар үлкен, орта және кіші болып бөлінеді:
Кең мағынасында Әлеуметтiк топ ұғымы адамдардың кез келген әлеуметтік бірлесуін – [[отбасы|отбасынан]], [[құдастар]] тобынан елдің, тіпті, бүкіл адамзат [[Қоғам|қоғамына]] дейінгі түсінікті қамтиды. Бірақ әлеуметтануда көбіне тар мағынада - қандай да бір жеке, ұжымдық немесе қоғамдық мүдделер мен мақсаттарды жүзеге асыруды көздеген өзара әрекеттегі адамдар жиынтығы - қоғамның ішіндегі құрылым ретінде түсіндіріледі. Әлеуметтiк топ мүшелері өздерін осы топқа жатқызады және де басқалар да оларды сол әлеуметтік топтың мүшесі ретінде мойындайды ([[Р. Мертон]]). Әлеуметтiк топ санына қарай үлкен және кіші; [[әрекет]] етудің ұйымдасуы мен реттелуіне қарай ресми және бейресми болып бөлінеді.
1. ''Үлкен әлеуметтік топтарға'' халықты қамтитын бірлестіктер кіреді, яғни олар: [[сословие|сословиелер]], таптар, әлеуметтік жіктер, [[жыныс|жыныстық]], жас ерекшелігі бойынша, [[этнос|этникалық]], [[дін|діни]] және т.б. топтар. Үлкен топтар елеулі [[саясат|саяси]] ықпалға ие болғандықтан әр түрлі әлеуметтік қозғалыстардың базалық негізі болуы мүмкін.
2. ''Орташа топтар'' өндірістік, [[территория|территориялық]] бірлестіктерден құрылады, олардың арасында әр түрлі мүдделер мен саяси [[бәсекелестік]] болуы мүмкін.
3. ''Кіші топтарға'', ең алдымен, мүдделер ортақтығы негізінде пайда болатын тұрақты немесе уақытша [[ассоцияция|ассоцияциялар]] жатады. [[Отбасы]], шағын өндірістік бірлестіктер, [[қоғам|қоғамдық]] өмірдің әр түрлі ұйымдары кіші топтар түрлері ретінде есептеледі.
Аталмыш барлық топтық бірлестіктер қандай дәрежеде болмасын қоғамның саяси өміріне қатысып, [[саясат]] [[субьект|субьектісі]] бола алады. Осы топтардың ішінде үлкен топтың [[Қызмет|қызметі]] ерекше.
==Тoптар ==
# еңбекші шаруалар табы (кәсібі - қара күшімен жер [[өңдеу]], құқық көлемі - шектеулі, мүліктік жағдайы - орташа немесе орташадан томен);
# жалдамалы жұмысшылар табы (кәсібі - көбіне қара күшке негізделетін сауда-өнеркәсіптік мекемелерге жалданып жұмыс жасау, құқық көлемі - шектеулі, еңбек қатынастарына сүйенеді, мүліктік жағдайы - орташадан немесе кедейге дейін);
# жер иеленушілер табы (кәсібі - [[Жер Салығы|жер салығымен]] күнелтетін, зиялы-басқарушылық қызмет атқаратын жер иелері, құқық көлемі - артық дәрежелі, пұрсатты, мүліктік жағдайы - жұмысшы және шаруа табымен салыстырғанда бай);
# капиталистер табы (кәсібі - өндірістік, [[сауда]] және қаржы капиталдарының иелері, қүқық көлемі - жер иеленушімен салыстырғанда айрықша құқыққа ие, артық дәрежелі, пұрсатты, мүліктік жағдайы - бай). [[Саясаттану|Саяси ғылымда]] әлеуметтік таптар саяси қатынастардың маңызды субъектілері ретінде мойындалады.
<ref> Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3 </ref><ref>Орысша-қазакша заңдык түсіндірме сөздік-анық тамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6</ref>
==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
[[Санат:Құқық]]
[[Санат:Заң]]
[[Санат:Ә]]
{{wikify}}
{{stub:Заң}}
[[bg:Социална група]]
[[ca:Grup social]]
[[cs:Sociální skupina]]
[[cy:Grŵp (cymdeithaseg)]]
[[de:Soziale Gruppe]]
[[en:Social group]]
[[eo:Socia grupo]]
[[es:Grupo social]]
[[et:Grupp]]
[[eu:Gizarte-talde]]
[[fi:Ryhmä (psykologia)]]
[[fr:Groupe social]]
[[gl:Grupo social]]
[[he:קבוצה חברתית]]
[[hu:Csoport (szociológia)]]
[[id:Kelompok sosial]]
[[it:Gruppo sociale]]
[[ja:社会集団]]
[[jbo:remna girzu]]
[[ko:사회 집단]]
[[mk:Општествена група]]
[[nap:Grùpp sociale]]
[[nl:Groep (sociologie)]]
[[no:Gruppe (psykologi)]]
[[pl:Grupa społeczna]]
[[pt:Grupo (sociologia)]]
[[ru:Социальная группа]]
[[sk:Sociálna skupina]]
[[sq:Grupet shoqerore]]
[[sr:Друштвена група]]
[[sv:Grupp (sociologi)]]
[[tr:Grup (sosyoloji)]]
[[uk:Група соціальна]]
[[vi:Nhóm xã hội]]
[[yi:גרופע]]
[[zh:社會群體]]
| 