Табиғи радиоактивтік: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
45-жол:
== Бета-ыдырау ==
''Бета-ыдырау кезінде атом ядросының зарядтық саны <math>~Z</math> бір заряд бірлігіне артады, ал массалық сан өзгермейді.'' Жаңа элемент Менделеев кестесіндегі периодтық жүйенің соңына қарай бір орынға ығысады:
мұндағы v — электрлік заряды нөлге тең, тыныштық массасы жоқ электрондық антинейтрино деп аталатын бөлшек. Мысалы,▼
<blockquote style="border: 1px solid blue; padding: 0.5em 0.8em; width:50%">
<center><math>~_{Z}^{A}X \rightarrow _{Z+1}^{A}Y + _{-1}^{0}e + _{0}^{0}v</math></center>
</blockquote>
▲мұндағы <math>~v</math> — электрлік заряды нөлге тең, тыныштық массасы жоқ электрондық ''антинейтрино'' деп аталатын бөлшек.
Бұндай ыдырауды электрондық б-ыдырау деп атайды. Радиоактивті электронды б-ыдырау процесі ядрода нейтронның ln протонға 1р айналуы және осы кезде электронның және антинейтриноның 0v қабаттаса түзілуі арқылы өтеді:▼
▲Бұндай ыдырауды ''электрондық
Ядроның ішінде электронның пайда болуы осы нейтронның ыдырауының нәтижесі екен. Бета-ыдырау кезінде туынды ядро мен электрон жүйесінің энергиясы ыдырауға дейінгі аналық ядро жүйесінің энергиясынан кем болып шығатынын өлшеулер көрсетті. б-ыдырау кезінде энергияның сақталу заңының орындалатына күмән туды. 1930 жылы В. Паулиp б-ыдырау кезінде, ядродан электроннан басқа тағы бір массалық саны (А=0) мен зарядының саны (Z=0) нөлге тең бөлшек бөлініп шығады деген жорамалды ұсынды. б –ыдыраудағы энергияның сақталу заңының бұзылуына себепші, жетіспей тұрған энергия осы нейтраль бөлшекке тиесілі екен.▼
Үлы итальян ғалымы Э.Фермидің ұсынысы бойынша бұл бөлшекті нейтрино (итальянша neitrino—кішкентай нейтрон) деп атаған. Нейтриноның электр заряды мен тыныштық массасы нөлге тең болғандықтан, оның затпен әрекеттесуі әлсіз, сондықтан эксперимент арқылы тіркеу аса қиыншылық туғызды. Ұзакка созылған ізденістер нәтижесінде тек 1956 жылы ғана нейтриноны тіркеу мүмкін болды. Ал антинейтрино осы нейтриноның антибөлшегі болып табылады. Электрондық б -ыдыраудан басқа позитрондық б+-ыдырау процесі де өтуі мүмкін. Позитрондық радиоактивтік кезінде ядродағы протонның біреуі нейтронға айналып, позитрон 01е мен электрондық нейтрино v бөлініп шығады: \ р -> J /і++® е + °0 v .▼
<blockquote style="border: 1px solid blue; padding: 0.5em 0.8em; width:50%">
<center><math>~_{0}^{1}n \rightarrow _{1}^{1}p + _{-1}^{0}e + _{0}^{0}v</math></center>
</blockquote>
▲Ядроның ішінде электронның пайда болуы осы нейтронның ыдырауының нәтижесі екен. Бета-ыдырау кезінде туынды ядро мен электрон жүйесінің энергиясы ыдырауға дейінгі аналық ядро жүйесінің энергиясынан кем болып шығатынын өлшеулер көрсетті.
▲Үлы итальян ғалымы Э.Фермидің ұсынысы бойынша бұл бөлшекті нейтрино (итальянша neitrino—кішкентай нейтрон) деп атаған. Нейтриноның электр заряды мен тыныштық массасы нөлге тең болғандықтан, оның затпен әрекеттесуі әлсіз, сондықтан эксперимент арқылы тіркеу аса қиыншылық туғызды. Ұзакка созылған ізденістер нәтижесінде тек 1956 жылы ғана нейтриноны тіркеу мүмкін болды. Ал антинейтрино осы нейтриноның антибөлшегі болып табылады. Электрондық
Ядроның зарядтық саны Z бірлік зарядқа кемиді, нәтижесінде элемент Менделеев кестесіндегі периодтық жүйенің бас жағына қарай бір орынға ығысады:
Line 65 ⟶ 72:
Аналық және туынды ядролар — изобаралар.
Аналық ядромен байланысқан санақ жүйесінде энергияның сақталу заңын пайдаланып,
Мас2 = МТс2 + QP, бүдан Qp= ( М а-МТ ) с 2 .
Бұл ыдырау энергиясы электрон (позитрон), антинейтрино (нетрино) және туынды ядро араларында бөлінеді. Туынды ядро қозған күйде болуы мүмкін.
== Гамма-ыдырау ==
| |||