Дауыссыз дыбыстар: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

([http://ru.wikipedia.org/wiki/Согласные Kонсонантйзм]) {{lang-ru|согласные звуки}} — тек салдыр немесе салдыр мен үн қатысы арқылы жасалатын, буын құрай алмайтын дыбыстар. '''Дауыссыз дыбыстарды''' айтқанда көмейде кедергіге ұшырмаған [[фонация|фонациялық]] [[ауа]] [[ауыз]] қуысына күшті қарқынмен келеді. [[Ауыз]] тар ашылғандықтан, көмей арқылы келген қарқынды ауа эрәр түрлі [[артикуляция|артикуляциялық]] мүшелермен соктығысады. Қазіргі қазақ тілінде ''25 дауыссыз'' бар: '''б, в, г, г, д, ж, з, и, к, қ, л, м, н, ң, п,р, с, т, у, һ, ф, х, ц, ч, ш.''' Бұлардын ішінде '''һ''' дауыссызы кейбір шығыс сөздерінде, '''в, ф, х, ц, ч''' дауыссыздары негізінен [[орыс тілі]] арқылы кірген халықаралық сөздерде, қалганқалған 19 дауыссыз қазақтың байырғы сөздерінде қолданылады.<ref> Тіл білімі терминдерінін түсіндірме сөздігі — Алматы.

Екі [[ерін|еріннің]] бір-біріне жабыса тиісуі аркылыарқылы жасалатын '''м, б, п''' '''''еріндік дауыссыздар''''' (огубленные согласные) деп аталады.

'''Жуан дауыссыздар''' (твёрдые согласные)— тілдін орта тұсынын қатты тандайға көтерілмеуінен [[тембр|тембрі]] (әуені) темен, қатанқатаң айтылатыңайтылатын дауыссыздар.

'''Дауыссыздардың жуандауы''' {{lang-ru|твёрдость согласных}} — көрші жуан дауысты дыбыстың әсерімен дауыссыздардың жуандап айтылуы. Мысалы: ''ар, он, тар, бар ср. ер, өн, тер, бер.'' ЭрӘр уақытта жуан айтылып, [[буын]] талғайтын дауыссыздар: '''қ, ғ'''. Мысалы: ''қар, ғана, сақ, доға''.

'''Дауыссыздардың жіңішкеруі''' {{lang-ru|мягкость согласных}} — тілдің орта шені таңдайдын орта шеніне ныкнық тиіп, сонан сонсоң бірден ашылып кетуі арқылы жасалып, әрдайым жінішкежіңішке айтылатын дауыссыздар: '''к, г'''. Орыс сөздерінде кездесетін '''ч, щ''' дыбыстарының да жуан сыңары жокжоқ, ал қалған дауыссыздар буын ынғайынаыңғайына қарай жуан, жінішкежіңішке болып айтыла береді. Мысалы: қазақ тілінде ''am — em, үн — үн, тор — тер, аз — әз''.