Иван Сергеевич Тургенев: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Kyrmyzy gul (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
Kyrmyzy gul (талқылау | үлесі) Өңдеу түйіні жоқ |
||
11-жол:
*Тургенев орыс халқына жақын украин мәдениетін жоғары бағалаған, Т.Шевченкомен танысып дос еді, Шевченко Қазақстандағы айдауынан қайтқанда онымен жиі кездескен еді, Шевченко туралы естелігін (''«Воспоминание о Шевченко»'') жазған. Марко Вовчоктың досы еді.
*Тургеневтің ''«Рудин», «Қарсаңда», «Әкелер мен балалар», «Түтін»'' атты романдары орыстың реалистік әдебиетінің таңдаулы туындылары саналады.
==«Шығыс аңызы»==▼
[[Абай Құнанбайұлы|Абайдың]] «Масғұт» атты поэмасындағы алғашқы мазмұн, яғни, Масғұтқа Қыдыр шалдыңақ, сары, қызыл - үш гүл таңдатуын баяндайтын бөлімі мен Тургеневтің «Шығыс аңызы» (''«Восточная легенда»'') атты әңгімесі бір-біріне уақиға желісі жағынан ұқсас келеді. Абай: ''«Арун-Рашид халифа заманында, Бағдатта бір жігіт бар аты Масғұт...»'' - деп бастап, сол жігіт бас салып, тонап жатқан жерінен шалды арашалап алғанын айтса, Тургеневтің баяндауында да әңгіме солай басталады. Тек жігіттің есімі Джиаффар (Жапар) делінген. Риза болған шал Масғұтқа бір гүлдің басындағы үш жемісті таңдатып:▼
<poem>▼
'' «Ағын жесең, ақылың жаннан асар,▼
'' Сарыны алсаң, дәулетің судай тасар,▼
'' Егерде қызыл жеміс алып жесең, ▼
'' Ұрғашыда жан болмас сенен қашар...»''▼
</poem> - десе, Тургенев әңгімесінде шал жігітке бір ағашқа өсіп тұрған үш жемісті таңдатып, ағын жесең - жаннан асқан ақылды боласың, қызылын жесең - бай боласың, сарысын жесең - әйелдер сені жақсы көреді дейді. Масғұт елден бөлек ақылды болсам, ақылсыз, арсыздарды көргенде, көңілде тыныштық тұрмас, бай болсам, жұрт күндер деп, екеуінен бастартып: ▼
<poem>▼
''«Қызылды жесем, мені әйел сүйер, ▼
'' Арамдыққа жүрмесем, не жан күйер? ▼
'' Ұрғашыда көп жан ғой, досым болса, ▼
'' Деп едім бір пайдасы маған тиер...»'' ▼
</poem>- деп, қызыл жемісті таңдаса, Жапар тым ақылды болу бір азап, бай болсаң, елдің бәрі көре алмайды деп, жесең, сені әйелдер ұнатады деген сары жемісті таңдайды.▼
</td>
<td>'''{{Infobox Writer <!-- for more information see [[:Template:Infobox Writer/doc]] -->
Line 31 ⟶ 46:
▲==«Шығыс аңызы»==
▲[[Абай Құнанбайұлы|Абайдың]] «Масғұт» атты поэмасындағы алғашқы мазмұн, яғни, Масғұтқа Қыдыр шалдыңақ, сары, қызыл - үш гүл таңдатуын баяндайтын бөлімі мен Тургеневтің «Шығыс аңызы» (''«Восточная легенда»'') атты әңгімесі бір-біріне уақиға желісі жағынан ұқсас келеді. Абай: ''«Арун-Рашид халифа заманында, Бағдатта бір жігіт бар аты Масғұт...»'' - деп бастап, сол жігіт бас салып, тонап жатқан жерінен шалды арашалап алғанын айтса, Тургеневтің баяндауында да әңгіме солай басталады. Тек жігіттің есімі Джиаффар (Жапар) делінген. Риза болған шал Масғұтқа бір гүлдің басындағы үш жемісті таңдатып:
▲<poem>
▲'' «Ағын жесең, ақылың жаннан асар,
▲'' Сарыны алсаң, дәулетің судай тасар,
▲ '' Егерде қызыл жеміс алып жесең,
▲'' Ұрғашыда жан болмас сенен қашар...»''
▲</poem> - десе, Тургенев әңгімесінде шал жігітке бір ағашқа өсіп тұрған үш жемісті таңдатып, ағын жесең - жаннан асқан ақылды боласың, қызылын жесең - бай боласың, сарысын жесең - әйелдер сені жақсы көреді дейді. Масғұт елден бөлек ақылды болсам, ақылсыз, арсыздарды көргенде, көңілде тыныштық тұрмас, бай болсам, жұрт күндер деп, екеуінен бастартып:
▲<poem>
▲''«Қызылды жесем, мені әйел сүйер,
▲'' Арамдыққа жүрмесем, не жан күйер?
▲'' Ұрғашыда көп жан ғой, досым болса,
▲'' Деп едім бір пайдасы маған тиер...»''
▲</poem>- деп, қызыл жемісті таңдаса, Жапар тым ақылды болу бір азап, бай болсаң, елдің бәрі көре алмайды деп, жесең, сені әйелдер ұнатады деген сары жемісті таңдайды.
===Ұқсатық ===
Абай поэмасындағы Масғұт ''«Шамси-жиҺан»'' атаныпты, мағынасы ''«бұл дүниенің күні»'' деген сөздің орайына Тургенев әңгімесінде Жапар ''«солнце вселенной»'' делінген. Осы айтылғандардан Абайдың поэмасындағы мазмұн мен Тургеневтің әңгімесінде баяндалған мазмұнның түпкі негізі бір, шығыстық ескі аңызға барып тірілетінін байқаймыз. Мазмұнның өзгеше құрылыс-қалпы, уақиғаға Қыдыр шалдың араласуы және жиһан кезген қарапайым адам болып жүруі, оның Масғұтқа ерекше қасиеті бар үш жемісті таңдатуы - бәрі де шығыстың ескі аңызының сипатын танытады.
| |||