Жұма намаз: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

# Жұма намазы оқылатын жердің қала немесе қалаға лайық болуы қажет. Бұл жайлы Хазіреті Әли: «Жұма намазы, тәшриқ тәкбірлері, Рамазан және Құрбан айт намаздары нөпір қала немесе аймактарда оқылады», - дейді. Имам Ағзам осыған қарап, үкім шығарған. Яғни, оның көзқарасы бойынша, әкімі, көшесі, базары бар отырықты жер «нөпір қала» болып саналады. Әбу Юсуп бойынша, халқы үлкен мешітке сыймайтындай қарақұрым болған жерлерді қала санаса, Имам Мұхаммед басшылардың қала санаған жерлерін қала деп есептейді. Жұма намазы шағын отырықшы жерлерде де оқыла алатыны жайлы дәлелдер бар. Әбу һурайра Бахрейнде қызмет етіп жүрген кезінде Хазіреті Омардан Жұма намазы жайлы сұрайды. Ол «Жұма намазын қайда болсаңдар да оқындар» деп жауап қатады. Ибн Аббас Жұма намазын Мединедегі Пайғамбар мешітінен кейін алғаш рет Бахрейндеғі «Жууаса» деген ауылда оқылғаны жайлы хабар береді (Бухари, Жума, 11).

# Жұма намазын оқтын имамның үкімет тарапынан рұқсаты болуы керек. Ханафи құқықшылары бойынша, Жұма намазы үшін де солай. Олар мына хадиске сүйенеді: «Кімде-кім Жұма намазын мен өмірде болған кезімде немесе менен кейін әділ немесе залым бір имам (басшы) болғанда, оны місе тұтпай немесе терістеп, оны тәрк етсе, Аллаһ оған берекет бермесін және ісін бітірмесін» (ибн Мажа, Иқама, 78). Міне, осы хадисте Жұма намазының парыз болуы үшін әділ болсын, залым болсын бір басшының болуы қажет екенін айтқан. Өйткені үкіметтен рұқсат алмаса, бүлік шығу ықтималы бар. Бірақ басшылар Жұма намазына мән бермесе немесе себепсіз мұсылмандардың намаз оқуына кедергі жасаған жағдайда, мұсылмандар бір имамның артына тұрып, Жұма намазын оқуларына болады. Имам Мұхаммед мына дәлелге сүйенеді: Хазіреті Осман Мединеде қоршаула қалған кезде сырттағы сахабалар Хазіреті Әлидің артына тұрып, Жұма намазын оқыған.

# Жұма намазы оқылатын жердің халыққа ашық болуы. Өйткені Жұма намазы - Исламның рәмізі мен діннің ерекшеліктерінің бірі. Имам есігін құлыптал, Жұма намазы оқыса, намазы дұрыс болмайды.

# Уақыт. Жұма намазының уақыты - бесін намазының уақыты. Әнас ибн Маликтің бізге: «Аллаһ Елшісі Жұма намазын күн батысқа ауа бастағанда оқитын» (Бухари, Жума, 16) - деген сөзі жеткен. Пайғамбарымыз (с.а.у.) Му'саб ибн Умейрді һижрадан бұрын мұғалім етіп, Мединеге жіберген кезінде оған күн батысқа ауа бастағанда Жұма намазын оқуын айтқан.