Аламан тышқаны: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

«Түсіндірме сөздікте» егіске үлкен зиян келтіретін ...тышқанның түрі деген түсінік берілген. ''«... кеміргіштердің ішіндегі ең зияндыларының бірі болып саналатын аламан деген аң жиі кездеседі»'' ([[Бірмағамбетов|Ә. Бірмағамбетов]], Қаза􀀃стҚазақст. геогр.).

«Қаза􀀃Қазақ Совет Энциклопедиясында» бүл (ҚСЭ) тыш-

􀀃анныңқанның түр-түсі толығыра􀀃толығырақ жазылған (I том). Сондағы

сипатына 􀀃арайқарай «аламан» атауын түгінің түрлі-түсті

болуымен байланыстыра «ала» сөзінен шы􀀃тьішықтьі деп бол-

жау да теріс кәрінбейді. Алайда тыш􀀃анныңтышқанның аласы

атауына 􀀃осылатынқосылатын -ан ж􀀅рнағының (арыстан, бүлан,

􀀃үланқүлан т. б.) бүл жерде «ала» сөзіне тікелей жалғанбай,

«м» дыбысының дәнекер болуын еске алса􀀃алсақ, «ала» сөзі-

мен байланыстыру көңілге онша 􀀃онымдықонымды болып шы􀀃шық-

􀀃олданыладықолданылады (Мон.-􀀃азқаз. сөз., 1954). Осыны тілге тиек

етіп, «алам» түлғасына -ан ж􀀅рнағы 􀀃осылыпқосылып, «аламан»

атауы пайда болған (􀀃аза􀀃шақазақша: індегі аң, іннің аңы бол-

ма􀀃мақ 􀀃ойқой) деген жорамалға да көңіл толмайды. Өйткені

аң, тыш􀀃антышқан атаулының кебі інді мекендейді, соны үя

етеді. Бүл жағдайда, барлы􀀃барлық тыш􀀃антышқан тү􀀃ымдас􀀃атүқымдасқа «ала-

мен үштастырудан аула􀀃пызаулақпыз. Сез болып отырған тыш􀀃анғатышқанға тән, соған ғана меншікті бір 􀀃асиетқасиет бар. Ол

􀀃асиетқасиет — аламанны􀀃аламаннық 􀀅рт көлемінің аума􀀃тылығыаумақтылығы, сол ар-

􀀃ылықылы дәнді молыра􀀃молырақ 􀀃амтыпқамтып, інін ілезде толтыра алады.

Осы 􀀃асиетінқасиетін еске алғанды􀀃таналғандықтан да болар, аламаңды кей

жерде халы􀀃халық «ала􀀃оржыналақоржын» деп те атайды (ҚСЭ, I том).

Екі 􀀅ртының аума􀀃тылығынаумақтылығын інге 􀀅􀀃сатудан􀀅қсатудан (монғол-

ша — «аламға»). «аламан» аталуы ы􀀃тималықтимал.<ref>Бес жүз бес сөз.—Алматы: Рауан, 1994. ISBN 5-625-02459-6</ref>