Езу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
Жаңа бетте: «Оң жа􀀃 езуіне тістеген сигардан ...түтін шыға- ды» (К. То􀀃аев, Таскын.). «Езу» ауыздың бір бөлігі...
 
Өңдеу түйіні жоқ
41-жол:
немесе сонымен байланысты бөліктердің атаулары пай-
да болған сия􀀃ты жорамал айтуға да жол ашылады.
Монғол, 􀀃алма􀀃 тілдерінде біздегі «ерін» мағынасын
«УРУУЛ» (􀀂аз.-мон. сөз., 1977), «урл» (Рус.-кал. сл.,
1964) т􀀅лғалары берсе, тува тілінде біздегі дыбыстык
􀀃􀀅рамға сәйкес «эрин» (Рус.-тув. сл., 1980) сөзі береді.
«Уруул», «урл», «эрин», «ерін» т􀀅лғаларының әр􀀃айсы-
сының түбірі — «ур», «эр» және дыбыс сәйкестігі заңды-
лығына байланысты «уос» түлғасынан шы􀀃􀀃ан. Түбір
соңындағы 􀀃осымшалардың -ул, -л, -ан, -ін болып келуі
осы тілдерге тән л ~ н дыбыс сәйкестігінің нәтижесі. Сөй-
тіп, «ерін» мен «ауыз» сөздерінің арғы тегі бір деп 􀀃а-
рауға тура келеді.
Енді «езуге» келетін болса􀀃, мүны тек «еріннің» ды-
бысты􀀃 өзгеріске түскен түрі деп 􀀃ана айта аламыз.
Мүнда «з» мен «р» арасындағы кері сәйкестікке кез
болып отырмыз. Бүл пікір ой үш􀀃ырлығын ар􀀃аланудан
туған емес, кейбір тілдік деректерге негізделген. Мыса-
лы, тунгус-маньчжур тобындағы дейбір тілдерде: һе-
зун — ерін (ССТМЯ, П* 1977, 360) деген мағынада 􀀃ол-
данылады. Осыған 􀀃арағанда біздегі «ерін» сөзі «езу»
дыбысты􀀃 􀀃􀀅рамына дейін өзгеріп, «ауыздың екі жа􀀃
шеті» дегенді білдіретін жаңа мағына иеленуіне мүмкін-
дік алған. «Ерін» сөзінің «езу» түлғасына айналудағы
біздегі ерекшелік — соңғы -н 􀀃осымшасы түсірілген. Ал
тунгус-маньчжур тілдерінде ол са􀀃тала отырып, түбір ал-
дына «һ» дыбысы 􀀃осылған.
􀀂орыта айт􀀃анда, 􀀃азіргі 􀀃олданылып жүрген «ерін»,
«ауыз», «езу»— бүгінгі таңда мағыналары мен т􀀅лғасы
әр түрлі бола т􀀅рса да, ең алғаш, өте ерте кездерде бір
түбірден, сондай-а􀀃 бір мағынадан өрбіген деуге тура
келеді.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Езу» бетінен алынған