Цитоплазма: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Цитоплазма''' ({{lang-el|kytos}} — клетка және {{lang-el|плазма}} — қалыптасқан) — ядроны қоршап жатқан клетка бөлігі; қоймалжың (''коллоидті'') ерітінді. Клетка Цитоплазмасының сырты [[плазмолемма]]мен қапталған. Плазмолемма — Цитоплазманың [[белокБелок|белокты]]ты-[[билипид]]тібилипидті қа-бықшасы, оның орт. қалыңд. 6 — 10 нм, құрамында ферменттер болады. Ол клетка мен оны қоршаған орта арасындағы зат алмасу процесін қамтамасыз етеді. Цитоплазманың негізгі құрамы [[гиалоплазмаГиалоплазма|гиалоплазмадан]]дан, [[органеллалаОрганеллалар|органеллалардан]]рдан және қосындылардан тұрады.

Органеллалар жалпы және арнайы болып бөлінеді. Жалпы органеллалар — жануарлар мен өсімдіктер клеткаларында болатын және тұрақты қызметтер атқаратын құрылымдар. Арнайы органеллалар — тек кейбір маманданған клеткаларға тән ([[биожіпше]], [[тоножіпше]], [[нейрожіпше]], [[кірпікшелер]], [[микробүр]]лер). Бұлардың әрқайсысының атқаратын қызметтері бар. Органелла клеткасының қаңқасын түзетін және оның митоздық бөлінуін қамтамасыз ететін органелла — центросоманы құрайды. Жоғары сатыдағы өсімдік клеткалары Гиалоплазмасында [[центросома]] [[центриольЦентриоль|центриольдері]]дері болмайды, оларда арнайы органоидтар — пластидтер ([[лейкопластар]], [[хлоропластХлоропласт|хлоропластар]]ар, [[хромопластХромопластар|хромопластар]]ар) болады, ал [[Гольджи]] кешені Органеллада шашырап жатқан [[диктиосом]]а түрінде берілген. Қо-сындыларҚосындылар — Органелланың тұрақсыз құрылымдары. Бұған: [[трофик]]. ([[белоктар]], [[майлар]], [[көмірсу]]лар), [[секретор]]лық (биол. белсенді заттар), [[пигмент]]тікпигменттік ([[каротин]], [[гемоглобин]], [[билирубин]], [[меланин]], т.б.) заттар жатады. Өсімдік клеткасының Органелласында өсімдік шырынына толған, арнайы жарғақпен (тонопластпен) қапталған қосынды — [[вакуоль]]дер болады; қ. Клетка.<ref> Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ - Алматы: "Сөздік-Словарь", 2009. ISBN 9965-822-54-9</ref>