Құран: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[File:Uthman Koran-RZ.jpg|thumb|left|200px|Құран IX ғ.]]

Адамның моральдық азғындауына берілген анықтамаларда оның “әлсіз, қан төгуші, жоюшы, залым, қиянатшыл, ашкөз, арамтамақ, сараң, надан екендігі сыналып ([[Ниса]], 28; Бақара, 30; [[Наһыл]],4; [[Азхаб]], 72; [[Исра]],11-27,100), Алла адамды осылардан қашуға, жиіркенуге үндейді. Өйткені Тәңірдің адамға қояр талабы — оның көркем құлықты, жамандыққа жаны қас, жақсылыққа жаршы болатын, Құдайдың еркін жүзеге асыратын құл болуы. Құдайдың шынайы құлы болу үшін адам, ең алдымен, өз болмысымен тұтастыққа жетіп, содан кейін өзін қоршаған әлеммен үйлесімділік құруы тиіс. Осы үндестікті қамтамасыз ету үшін Құдай Құран арқылы адамға құндылықтар жүйесін ұсынады. Бұл құндылықтар адамгершілік пен парасаттылықты қалыптастырудың негізгі қалыбы — тезі. Адамның жақсылық, парасат, ізгілікті іспен, сөзбен және оймен қарулануы оның иманының қуатына тікелей қатысты. Өйткені Құранда имандылық адамгершіліктің тұтқасы, негізгі көзі ретінде түсіндірілген. Имандылықтан туатын құндылықтарды әділеттілік, турашылдық, ар-ұят, намыс, сабыр, төзімділік, жомарттық, шыншылдық, мейірімділік, ата-анаға құрмет, отансүйгіштік, қанағатшылдық, тазалық, махаббат, адамды сүю, жүректілік деп тізіп, жалпы парасат ([[фазилат]]) құндылықтарына, ал имансыздықтан туындаған зұлымдық, жалғандық, екіжүзділік, опасыздық, менмендік, қорқақтық сияқты жаман қылықтарды масқаралық ([[разилат]]) сипатына жатқызып, бұлардан аулақ болуды ескертеді. Құран адамның бағынышты болуы қиын әлем екендігін, оны тек табиғи жолмен, ерікті сұхбат арқылы тәрбиелеуді, оны дінге шақыруда да ешқандай зорлық немесе қысым жасауға болмайтындығын ескертеді. Қорыта айтқанда, Құранда адамның қандай болмыс екендігі, өмір сүру ортасы мен тіршілігінің мәні, әлемдегі орны мен мақсаты туралы оның болмысын нақтылайтын тиянақты жауаптар айтылған. Бұл жауаптардың барлығы адамның рухы мен көңіліне қатысты психол. құбылыстар мен қуаттарды түсінікті әрі қарапайым тілмен берген. Құранның үндеуі адам санасына, рухы мен ақылына арналған. <ref name="source1"> Қазақ ұлттық энцеклопедиясы 4 том</ref><ref> Отырар. Энциклопедия. – Алматы.