Парабола: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Parabola-focus-directrix.png|thumb|Парабола, фокусы және директрисасы]]
'''Парабола'''(грек. '''Parabole''') – тік дөңгелек конустың төбесі арқылы өтпейтін және кез келген жанама жазықтығына параллель болатын жазықтықпен сол конустың қиылысу сызығы. '''Парабола''' – жазықтықтың '''М(х, у)''' нүктелер жиыны, осы жиыннан '''F(p/2,0)''' анықталған нүктесіне дейінгі ара қашықтық '''r=FM''' (Парабола фокусы) '''D1D1''' анықталған түзуіне дейінгі ара қашықтыққа ('''d=DM''') тең ('''Парабола''' директрисасы). Фокус арқылы өтетін, директрисаға [[перпендикуляр]] болатын түзу '''Парабола''' осі, ал осьтің '''Парабола''' мен қиылысу нүктесі '''Парабола''' төбесі деп аталады.
[[Сурет:Parabola4.svg|right|thumb|150px]] Бас нүктесі '''Парабола''' ның төбесінде жатқан және Ох осі директрисадан фокусқа қарай бағытталған тік бұрышты координаттар жүйесіндегі '''Параболаның''' теңдеуі мынадай канондық түрде жазылады: '''у2=2px''', мұндағы '''р''' (фокустық [http://dic.academic.ru/dic.nsf/dic_economic_law/10424/%D0%9F%D0%90%D0%A0%D0%90%D0%9C%D0%95%D0%A2%D0%A0 параметр]) – [[фокус]] пен директрисаның ара қашықтығы немесе фокус арқылы өтетін оське перпендикуляр хорда ұзындығының жартысы. '''Парабола''' – екінші ретті сызық. Ол өз осіне қарағанда симметриялы болатын шексіз созылып жатқан қисық [[сызық]]. Кейде '''n'''-ретті Параболаны '''y=axn''' дәрежелі функциясының графигі деп те атайды. Параллель хордалардың ортасы арқылы өтетін түзу Параболаның диаметрі деп аталады. Параболаның '''М'''нүктесіндегі '''ТМ''' жанамасы мен '''MN''' нормалі '''FM''' фокустық радиус-векторы мен '''DM''' диаметрі арасындағы бұрыштың биссектрисасы болып табылады. '''М(х, у)''' нүктесіндегі Парабола қисықтығының радиусы формуласымен есептеледі, ал төбесінде '''R=p'''. Параболаның осы қасиеті прожекторлық құрылғыларда пайдаланылады. Полярлық координаттар жүйесінде Парабола теңдеуі , ал вертикаль осьті Параболаның теңдеуі '''y=ax2+bx+c''' түрінде болады. Парабола аталуын [[Аполлоний Пергский]] (б.з.б. 200 ж.ш.) Параболаны конустық қималардың бірі ретінде қарастыра отырып енгізген.<ref name=”source1”> “[[Қазақ Энциклопедиясы]]”, V-том </ref>
==Табиғаттағы және адамзат тіршілігіндегі үлгілері==
<gallery>
Сурет:Parabolic orbit.gif|Параболалық орбита мен серіктің сонымен қозғалуы (анимация)
Сурет:Bouncing ball strobe edit.jpg|[[Баскетбол]] добының құлауы
Сурет:Parabolic trough solar thermal electric power plant 1.jpg|[[Калифорния]]дағы параболалық пішіндегі [[күн электростанциясы]], [[АҚШ]]
Сурет:ParabolicWaterTrajectory.jpg|Параболалық су ағынының траекториясы
Сурет:Coriolis effect11.jpg|Сұйығымен айланып тұрған ыдыс
</gallery>
==Пайдаланылған әдебиет</span>==
<references/>
Line 11 ⟶ 20:
[[Санат:Геометрия]]
[[Санат: Алгебралық қисықтар]]
[[Санат:Планиметрия]]
[[Санат:Коникалық қималар]]
[[af:Parabool]]
[[am:ባላ]]
[[ar:قطع مكافئ]]
[[be:Парабала]]
[[bg:Парабола]]
[[bs:Parabola (matematika)]]
[[ca:Paràbola]]
[[cs:Parabola (matematika)]]
[[da:Parabel]]
[[de:Parabel (Mathematik)]]
[[el:Παραβολή (γεωμετρία)]]
[[en:Parabola]]
[[eo:Parabolo (matematiko)]]
[[es:Parábola (matemática)]]
[[et:Parabool]]
[[eu:Parabola (matematika)]]
[[fa:سهمی]]
[[fi:Paraabeli]]
[[fr:Parabole]]
[[gd:Parabòla]]
[[gl:Parábola (xeometría)]]
[[haw:Palapola]]
[[he:פרבולה]]
[[hi:परवलय]]
[[hr:Parabola (krivulja)]]
[[hu:Parabola]]
[[id:Parabola]]
[[io:Parabolo]]
[[is:Fleygbogi]]
[[it:Parabola (geometria)]]
[[ja:放物線]]
[[ka:პარაბოლა]]
[[km:ប៉ារ៉ាបូល]]
[[ko:포물선]]
[[lt:Parabolė]]
[[lv:Parabola]]
[[ml:പരാബൊള (ഗണിതം)]]
[[nl:Parabool (wiskunde)]]
[[nn:Parabel]]
[[no:Parabel]]
[[pl:Parabola (matematyka)]]
[[pms:Paràbola]]
[[pt:Parábola]]
[[ro:Parabolă]]
[[scn:Paràbbula (matimàtica)]]
[[sh:Parabola]]
[[simple:Parabola]]
[[sk:Parabola]]
[[sl:Parabola]]
[[sr:Парабола]]
[[sv:Parabel (kurva)]]
[[th:พาราโบลา]]
[[tr:Parabol]]
[[uk:Парабола]]
[[vi:Parabol]]
[[yi:פאראבעל]]
[[zh:抛物线]]
[[zh-classical:拋物線]]
[[zh-yue:拋物綫]]
| |||