'''Арианам вайджа ''' — б.з.б. 2-мыңжылдықтың 2-ширегінде — 1-мыңжылдықтың басында [[Қазақстан]] мен [[Орта Азия]] жерін мекендеген [[арий тайпаларыныңтайпалары]]ның жері, түпкі отаны. Зороастриялықтардың[[Зороастриялықтар]]дың діни кітабы “Авестада”“[[Авестада]]” А.В. арқылы [[Хукарья]] тауынан (Памир-Алтай мен Тянь-Шань тау жүйесі) бастау алатын “киелі” Ардви (Амудария және Датьи (Сырдария) өз-дерінің ағып жатқаны айтылады. Ал Ранха (Итиль) өз-і және “Құндызды өлкемен” (Кама өз-і бассейні) байланыстырылатын, Ардви өз-і құятын Варахуша теңізі дегеніміз қазіргі Каспий. А. В-ның шекарасы, [[Амудария]] мен [[Сырдария]], [[Каспий]] мен [[Арал]] жағалаулары бір тілде сөйлеп, ортақ құдайларға табынған арий, тур және хьона тайпалары арасындағы қиян-кескі соғыстардың майдан алаңы болған. “Авеста” мазмұнының көне желісінде қола дәуіріне жататын арийлар мен турлардың мифтары мен эпостарының жаңғырықтары сақталған. Әдеб.: Бойс М., Зороастрийцы, Верования и обычаи, М., 1987; Кляшторный С.Г., Султанов Т.И., Казахстан, летопись трех тысячелетий, А., 1992.
