Париж коммунасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш r2.7.2) (Боттың үстегені: hi:पेरिस कम्यून |
ш r2.7.2) (Боттың үстегені: bo:ཕ་རིའི་ཀོ་མུ་ནེ། (༡༨༧༡); косметические изменения |
||
1-жол:
[[
'''Париж Коммунасы''' - [[1871]] жылғы 18-наурыз революциясы.
== Cебебі мен сипаты ==
[[Ұлттық гвардия
[[Француз үкіметі]] [[Германия]] үкіметімен келісіп, Седан түбіндегі әскерді Парижге кіргізуге рұқсат алды. 12 мын шасси винтовкасын адды. 18-наурыз күні сағат 3-те Тьер әскері Монмартр биігінде тұрған ұлттық гвардия қолындағы артиллерияны басып алғысы келді. Тьер әскері Монмартр биігіндегі зенбіректерді төменге түсіре бастады. Түске таман Тьер әскері Париждің орталық көшелерімен Версальға қарай кете бастады. (Париж халқының, ұлттық гвардия әскерлерінің арасымен Тьер әскері зеңбіректерін сүйретіп өтіп кетті). Париж халқы 18-наурыз күні өкімет мүшелері Версальға қашып кеткеннен кейін өкіметті өз қолына алды.
Бланкистер де, неоякобиншілер де Тьер әскерін қарусыздандыруды түсінбеді. Ұлттық гвардияның Орталық Комитетінің айқын жоспары болған жоқ. Бұлар халықтың белсендігімен Париждің тізгінін өз қолына алды.
== Париж Коммунасына сайлау ==
1871 жылы 18-наурыздағы революция стихиялы, ойламаған жерден болған революция болды. Орталық комитет революцияны алдын-ала дайындаған жоқ. [[Варле]], [[Асси]] тағы басқа да көрнекті қайраткерлер де дайындамады. Кешке карай бүкіл Париж көтерілісшілердің қолына өтті. [[Ратуша үйі
[[
Революцияның барысында еңбекші бұқара үкімет басына келді. [[Бланкистер]] мен неоякобиндіктер бір блокқа бірікті. Кейбір коммуна мүшелері екі топтың екеуіне де қосылған жоқ. Коммуна советінің басым көпшілігі Маркске дейінгі [[социализм
== Париж Коммунасының әлеуметтік шаралары ==
Сонымен 18-наурыз күні болған халық көтерілісі жаңа революциялық үкіметтің басына Париж жұмысшыларын әкелді. Олар революцияның міндетін түсінген жоқ. Сонда да олар үкімет билігін колына алғаннан кейін өздеріне қажетті жұмыстар істеді. Олар тұрақты армияны жойып қарулы халык жасағын кұрды. Ескі аппараттың чиновниктері жұмысқа шықпай қойды. Коммуна атқарушылық және орындаушылық билікті біріктірді. Париж Коммунасы 10 комиссия кұрды. Олар финанс, әскери, юстиция, қоғамдық тағы басқа. Коммуна Советі бұл комиссияларға өз өкілдерін тағайындады. Басқару және сот аппараттарына мүшелер сайлау арқылы тағайындалды. Сенімді ақтамағандарды жұмыстан шығаратын болды. Коммуна жүмысшылардың еңбек ақысын маман жұмысшылардың еңбек ақысымен теңестірді. Коммуна жаңа мемлекеттік құрылым ретінде көрінді: тұрақты армияны халық жасағымен алмастыру әрекеті, ескі бюрократтык аппаратты жойып жаңа аппарат құруы, жалпыға бірдей сайлау енгізуі. Олар халық алдында есеп берді. Қызметкерлер жалақысы жұмысшы жалақысына жақын етіп белгіленді. Заң шығару және атқару органдары Коммунаға біріктірідді.
Коммуна советі құрылғаннан кейін елдің ішінде әлеуметтік топтардың саяси белсенділігі артты. Әйелдер клубы тағы басқа клубтар қүрылды. Коммуна жұмысшылардың талабын орындауға тырысты. Айырбас және еңбек комиссиясы құрылды. Оның басшысы [[Лео Франкель]] былай деді: "Егер біз жүмысшыларға ештеңе істемесек Париж Коммунасының мәні не?" — деді. Он сағаттық жұмыс күні енгізілді. Түнгі жұмысқа тыйым салды. Осы шаралар Коммуна советінің жұмысшылар үкіметі екенін көрсетеді. Шіркеуді мемлекеттен бөлді. Азаматтық оқу енгізілді. Балалар бақшасы, мұражай есіктері ашылды. Париж Коммунасы соғысты жек көретінін көрсетті. Наполеонға салынған жүз метрлік алып ескерткішті құлатты. Париж Коммунасы кезінде баска елдердің азаматтары [[Лео Франкель]], [[Врублевский]], [[Домбровский]], басқа да орыс азаматтары жұмысшылардың қиындықтарын бөлісті.
== Коммуна және шаруалар ==
Францияның провинцияларын да,
ISBN 9965-32-491-3 </ref>
== Пайдаланған әдебиет ==
<references/>
{{Stub}}
38-жол:
[[Санат:Саясат]]
{{Link FA|eu}}
Line 44 ⟶ 45:
[[az:Paris Kommunası]]
[[bg:Парижка комуна]]
[[bo:ཕ་རིའི་ཀོ་མུ་ནེ། (༡༨༧༡)]]
[[br:Kumun Pariz]]
[[bs:Pariška komuna]]
|