Қорғасыншөптер тұқымдасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Қорғасыншөптер тұқымдасы''' (Plumbagіnacea) – [[қос жарнақтылар]] класының [[қалампыр гүлділер]] класc тармағындағы ірі тұқымдастың бірі. Бұталар, көп не бір жылдық шөптесін өсімдіктер; жартылай бұталар; пішіні алуан түрлі қабыршақты, инетәрізді, таспалы-қалақшалы, жұмыртқалы-эллипсті, желпуіш тәрізді, бүтін, кейде қауырсын тілімді. Жер бетінде Қорғасыншөптер тұқымдасына жататын 22 туыс, 600-ден астам [[түр]] бар. Қазақстанда 8 [[туыс|туысқа]] жататын 53 түрі кездеседі. Оның ішінде 17 [[түр]], яғни [[түр]] құрамының 32%-ы, Қазақстанның [[эндемик|эндемиктері]] болып табылады. Гүлдері қос жынысты, дұрыс, түрлі-түсті, бір не көп гүлді масақшаларда, гүлмаңайлық қабыршақтардың қабығында өте қысқа [[сағақ|сағақта]] орналасқан; [[масақша|масақшалар]] біржақты жартылай доға тәрізді, [[масақ|масақтары]] (жұмыр басы) қарапайым немесе бұтақталған гүл сидамында орналасқан; тостағанша жапырақтары бірігіп кеткен, бес жүйкелі, түтікше тәрізді, 5 кейде 10 жалпақ тілімді иілген қатпарлы, ашылған кезде дөңгелек тәрізді. Әдетте жұқажарғақты. Гүл тәжі еркін, бос жатады, 5 күлтелі, аталықтары күлте жапырақтарға қарама-қарсы орналасқан. Олардың жіпшелерінің төмен жағы жалпайып күлте жапырақтармен (өте сирек) бірігіп кеткен. [[Тозаңқап|Тозаңқаптары]] қос ұялы, екіге бөлінген, параллельді, ортасымен бекінген. Жоғарғы жатынды, салбырап ілінген бір тұқымбүршікті, аналық мойны 5, бас немесе түп жағында біріккен, жалаңаш немесе кірпік түкті; аналық аузы жұмыр басты немесе таспалы-цилиндрлі бездермен жабылған. Жемісі тостағаншамен бірге түседі, жұқа қабықшасы бір тұқымды. Қорғасыншөптер тұқымдасына жататын түрлердің барлығы да тұзды топырақтарда өседі. Көптеген түрлері табиғи бояуларға бай болғандықтан өндіріс үшін де маңызы бар. Құрамында [[илік заттар|илік заттардың]] болуына байланысты медицинада әр түрлі дәрі-дәрмек алу үшін пайдаланылады. Гүлдері әдемі болғандықтан әсемдік үшін өсіріледі.

 

{{stub}}

{{wikify}}