Британ монархиясы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Монарх. Теоретикалық жағынан Ұлыбританияда монарх мемлекеттік биліктің негізгі бастауы болып табылады. Ол – мемлекет басшысы. Оған сонымен қоса теоретикалық жағынан атқарушы билік те тән. Монарх парламенттің құрамдас бөлігі болып табылады. Бірақ іс жүзінде монарх заң шығару процесіне араласпайды, яғни оның вето қою құқығы жоқ. Сонымен қатар атқарушы билік ісіне де араласпайды. Мемлекетті министрлер кабинеті басқарады. Бұл жерде басты фигура премьер-министр болып табылады. Ал теориялық жағынан мемлекетті «Оның әміріндегі мемлекет» деп атайды. Үкіметті екі палаталы жүйе сәйкестендірілген парламент кейбір жерлерде басқарып отырады. Ұлыбритания мемлекетінің басшысы АҚШ пен салыстырғанда сайланбалы емес. Ол мұрагарлік арқылы беріледі. Бұл жерде мұрагерліктің кастильдік жүйесі қолданылады, яғни бұл жүйе бойынша билік Виндзорлар әулетіненде әкесінен үлкен баласына беріледі, егер ұлы болмаса үлкен қызына беріледі. Сонымен қатар монарх мұрагерді өзі сайлай алады. Кей кездері монарх билікті өз туысқанына берген. Бұл ХХ ғ. Бір рет кездеседі.

Ұлыбританиядағы монарх бұл ұлттардың бірлігінің символы болып табылады. Оны әлеуметтік қоғамның тұрақтылығының негізгі белгісі болып табылады. Ұлыбритания тарихында монархтық республикаға қарсы тарихи қозғалыстар мен көтерілістер болмаған.

Барлық жазылғандардан қорытынды монарх құқық тұрғысынан көптеген артықшылықтарға ие болғанмен практика жүзінде айтылған артықшылықтар жүзеге аспайды. Бұны біз « өлі артықшылықтар» деп атауымызға болады. Монарх шығарған барлық актілер контрасигнацияға ұшырайды, яғни міндетті түрде актінің астына премьер- министрдің қолының қойылуын қажет етеді.Ол болмаса акті заңды болып танылмайды.

Монарх қарамағында Құпия кеңес болады. Бұл оның құрамында ешқандай құпиялық жоқ. Кеңес құрамына екі палатадан өкілдер, корольдің жанұясының мүшелері, епископтар, министрлер( олардың саны әр кезде әр қалай 300-400-ге дейін). Кеңес арнайы бір үлкен мейрамдарда, оқиға болған кезде жиналады. Бірақ көбіне кеңеске тек бірнеше адамдар жиналады. Және кеңес атынан монарх «кеңес туралы бұйрық » шығарады. Бұл бұйрықтармен министрлер кабинетінің шешімдері толтырылады. Кейбір сұрақтар парламентте жарияланбай тұрып, Құпия кеңесте айтылуы керек. Оған мысалы парламентті тарату, соғыс жариялау, тақтан бас тарту, күшін жойған зағдар туралы, бұрынғы колонияларға конституция сыйлау және т.б. жатады.