Кориолис күші: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Content deleted Content added
ш {{Суретсіз мақала}} үлгісін үстедім
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол:
'''Кориолис күші''' [франц. ғалымы [[Г.Кориолис|Г.Кориолистің]] ([[1792 – 1843]]) құрметіне аталған] – материялық нүктенің салыстырмалы қозғалысына жылжымалы санақ жүйесі айналысының тигізетін әсерін ескеру үшін енгізілетін [[инерция]] күштерінің бірі. [[File:Сила Кориолиса.gif|200px|thumb|right]Кориолис күші нүктенің массасы мен [[Кориолис үдеуі|Кориолис үдеуінің]] көбейтіндісіне тең және ол осы үдеуге қарама-қарсы бағытталады. Айналған санақ жүйесінің айналу осіне [[параллель]] болмай қозғалған материялық нүкте Кориолис күшінің әсерінен жүйенің салыстырмалы жылдамдығына [[перпендикуляр]] бағытта ауытқиды. Басқаша айтқанда, материялық нүкте осындай ауытқуға кедергі жасайтын денеге қысым түсіреді. Бұл эффект [[Жер|Жердің]] тәуліктік айналуы салдарынан да пайда болады.Кориолис күші әсерінен еркін түскен дене [[вертикаль]] бағыттан шығысқа қарай ауытқиды; ал жер бетінде меридиан бойымен қозғалған дене қозғалыс бағытынан Солтүстік жарты шарда оңға қарай, Оңтүстік жарты шарда солға қарай ауытқиды. Жер айналысы баяу болғандықтан, бұл ауытқулардың шамасы аз болады. Үлкен жылдамдықпен қозғалған денелерде (мысалы, [[артиллерия снаряд|артиллерия снарядтарында]]), сондай-ақ, ұзақ уақыт бойы қозғалған денелерде (мысалы, өзен кемерінің мүжілуі) ауытқу шамалары едәуір болатындығы байқалады. Кориолис күші [[гироскоп]] пен [[турбина]] [[теория|теориясында]] әрдайым ескеріледі.
 
[[ar:تأثير كوريوليس]]
[[bg:Кориолисова сила]]
[[bn:কোরিয়োলি ক্রিয়া]]
[[ca:Efecte de Coriolis]]
[[cs:Coriolisova síla]]
[[da:Corioliseffekten]]
[[de:Corioliskraft]]
[[el:Δύναμη Κοριόλις]]
[[en:Coriolis effect]]
[[eo:Koriolisforto]]
[[es:Efecto Coriolis]]
[[et:Coriolisi efekt]]
[[fa:نیروی کوریولیس]]
[[fi:Coriolis-ilmiö]]
[[fr:Force de Coriolis]]
[[ga:Iarmhairt Coriolis]]
[[gl:Forza de Coriolis]]
[[he:כוח קוריוליס]]
[[hr:Coriolisov učinak]]
[[ht:Efè Coriolis]]
[[hu:Coriolis-erő]]
[[id:Efek Coriolis]]
[[it:Forza di Coriolis]]
[[ja:コリオリの力]]
[[ko:코리올리 효과]]
[[lt:Koriolio efektas]]
[[lv:Koriolisa spēks]]
[[ml:കൊറിയോലിസ് ബലം]]
[[nl:Corioliseffect]]
[[nn:Corioliskrafta]]
[[no:Corioliskraft]]
[[pl:Efekt Coriolisa]]
[[pt:Força inercial de Coriolis]]
[[ro:Forța Coriolis]]
[[simple:Coriolis effect]]
[[sk:Coriolisova sila]]
[[sl:Coriolisova sila]]
[[sr:Кориолисов ефекат]]
[[su:Éfék Coriolis]]
[[sv:Corioliseffekten]]
[[szl:Efekt Coriolisa]]
[[te:కోరియోలిస్ ప్రభావం]]
[[tr:Coriolis kuvveti]]
[[uk:Сила Коріоліса]]
[[vi:Hiệu ứng Coriolis]]
[[zh:科里奥利力]]
== Пайдаланған әдебиет==
<references/>[[Қазақ Энциклопедиясы]], 11 - том