Зороастризм: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
ш r2.6.5) (Боттың түзеткені: la:Zoroastrismus |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
[[Сурет:Zoroaster 2.jpg|
'''Зардұштшылық''' - отқа табыну дінінің есімі оны бастаушысы [[Зардұшт]] атына байланысты қойылған. Бұл дін Зардұшта пайғамбардың насихаттық кітабі [[Авеста]]да айтылған [[Ахұра Мазда]] ұғымын өзек етіп өрбиді. Кейде бұл дінді ''Маздалық дін'' деп те атайды.
20-жол:
Заратуштраның діни-этикалық ілімі, философиялық ой-пікірлері ұзақ уақыт бойы адамзаттың рухани азығы болып келді. Заратуштра идеялары әлемдік діндер мен грек ойшылдарының философиялық жүйелерінің қалыптасуына түрткі болды. <ref>[[Лелеков Л.А., Авеста в современной науке, М., 1992.]]</ref>Кейін ислам дініндегі [[сопылық]] ағым өкілдері де Заратуштрашылдықтың кейбір рәсімдерін қабылдап алып, жергілікті халықтың ежелгі сенімі мен мұсылмандық шарттарын бір-бірімен шебер ұштастыра білді. <ref>[[Погодин А.Л., Религия Зороастра, СПб, 1903]]</ref>Әлемдік діни-филос. дүниетаным мен көзқарастардың бастауы ретінде танылған Заратуштра ілімін зерттеуге дүние жүзінің белгілі ойшылдары ат салысқан. Қазақ философтары Заратуштрашылдық ілімін әлі зерттей қойған жоқ. Белгілі жазушы С.Елубаевтың “Заратуштра – дала пайғамбары” атты танымдық мақаласы (“Егемен Қазақстан” , 1993, 7 қаңтар) үлкен ізденіске бастау боларлық алғашқы қадам ғана. <ref>[["Қазақ Энциклопедиясы"]],4 том 3 бөлім </ref>
==Зороастрийлік діни құрылыстар да мәлім==
[[Ғибадатхана]] мақсатындағы бір кешен, тегінде, зороастралық жерлеу салтын өткізуге және қасиетті от жағуға байланысты болса керек, ол Қызылөзен қаласы жұртының батыс бөлігіне орналасқан. Бұл — айналасында аулаға кіретін және қоршау құрайтын орындары бар мұнара тәрізді ауқымды құрылыс. Бүкіл кешен 250х 160 м жерді алып жатыр. Сүйір басты, биіктігі 12 м мұнара диаметрі 40 м болатын үлкен аланда орналасқан. Төбесінде шикі кірпіш төсеп, беті арнайы қоспа- мен сыланған алаңша бар. Одан 2,3 метрдей төменіректе, галерея болса керек. Мұнара-ғибадатханада қасиетті от жанып тұрған болуы мумкін, ол [[Иран]] мен [[Хорасан]]да сасанилер кезеңіндегі әдет бойынша, қоғамдық ғұрыптар кезінде жоғарыға шығарылып отырған.
[[Қазақстан]]ның зерттеліп отырған ғимараттарының құрылысында пайдаланылған негізгі құрылыс материалдары шикі кірпіш болған. Уақыт өте келе оның түрі мен көлемі біртіндеп өзгере берген. Кірпіштерден басқа күйдірілген балшық кесектері пайдаланылған. Қабырғаларды қалаудың үш түрі: шикі кірпіштен немесе күйдірілген балшық кесектерден және кірпішпен күйдірілген кесектерді араластырып қалау түрлері аңғарылды. Сарайлар мен қарапайым тұрғын үйлер бөлмелерінің едені сазбен немесе сабан араластырылған балшықпен сыланған. Олар өте беріктігімен ерекшеленді, оларды жөндеу оңай болатын, пайдалану барысында еденге балшықтың жаңа қабаты үнемі жағылып отырды. Кейбір архитектуралық ғимараттарда есіктің төменгі жағынан ағаш табалдырық табылды. Табалды- рықтардың құрылысы зерттеушілердің жалпы есік жақтауы мен есік табалдырығының құрылысын анықтауына мүмкіндік береді. Орта ғасырлардағы сәулет өнеріне талдау жасай отырып, зерттеушілер еңселі үйлерде әдетте есіктерге арқа тәрізді маңдайшалар салынған деген қорытындыға келді. Құрылыстың төбесін жабудың жалпақ арқалықпен, күмбездеп, «дарбазалап» және тікелей көтеріп жабу сияқты бірнеше түрі кездеседі. Ғимараттың сипатына, жайдың неге арналғанына, климат ерекшеліктеріне, жергілікті құрылыс материалдарының болуына қарай сәулетшілер белгілі бір жабу түріне артықшылық беріп отырған. Жайдың көлемі үлкен болып, бір бөренелердің ұзындығымен жабуға мүмкін болмаса, бөлменің ортасына төрт баған орнатылып, «дарбазаның» төбесін солар ұстап тұрған. Бағандар айван-жаппалар астына да орнатылған. Сокілер орі жататын орындар, әрі отыратын орынның рөлін атқарған. Тұрғын жайларға бөлмені жылыту және тамақ пісіру мақсатымен ошақтар орнатылған. Ошақтардың мынадай түрлері: еденге, қабырғалар жанына, қабырғаға жанастыра орнатылған, алып жүруге ыңғайлы түрлері болған.<ref>«Қазақстан тарихы» (көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық. 1-том. — Алматы: Атамұра, 2010.—59 ISBN 978-601-282-026-3 </ref>
== Пайдаланған әдебиет==
| |||