Каспий маңы ойпаты: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

'''Каспий маңы ойпаты''' – [[Каспий теңізі|Каспий теңізін]] солтүстігінен [[доға]] тәрізді ораған ойпатты [[жазық]]. Солтүстігінде [[Жалпы Сырт|Жалпы Сырт қыратымен]], шығысында [[Үстірт]] және [[Маңғыстау]] [[таулар|тауларының]] етегімен, батысында [[Ергени|Ергене қыратымен]] шектеледі. Ұзындығы батыстан шығысқа қарай 1000 км-ден астам, ені 500 км-дей. Аумағы 200 мың км². Негізінен [[Қазақстан]] жерінде, батыс шеті [[Ресей]] аумағында. [[Абсолюттік биіктік|Абсолюттік биіктігі]] Каспий теңізі жағалауындағы –27 м-ден шет жақтарында 100 м-ге дейін көтеріледі. Каспий маңы ойпаты бұрын [[теңіз түбі]] болған. [[Төрттік кезең|Төрттік дәуірдегі]] теңіз [[трансгрессия|трансгрессиялары]] кезінде теңіз дүниежүзілік [[мұхит]] деңгейінен 50 м жоғары көтеріліп, солтүстігінде [[Жигули таулары|Жигули тауларына]] дейін жеткен. Каспий маңы ойпатының жер бедері теңізден қалған қалыңдығы 1 км-ге дейін жететін беткі қабаты құм, шөгінді саз жыныстары қабаттарынан қалыптасқан. Тегіс жазықтың үстінде жеке тұз күмбезді қыраттар кездеседі (Бесшоқы - 60 м, Индер - 56 м, Үлкен Боғда - 152 м, т.б.). Ойпаттың теңіз жағалық бөлігінде батысында [[Кума]] өзенінің сағасынан, шығыста [[Жем]] өзеніне дейін бэр төбешіктері таралған. Климаты қатаң континенттік. [[Қаңтар|Қаңтардың]] орташа [[температура|температурасы]] солтүстігінде –14 °С, Каспий теңізі жағалауында –8 °С. Абсолют минимумы –40 °С-қа дейін барады. Қар жамылғысы жұқа түскенімен, 4 – 5 ай жатады. Жазы ыстық әрі құрғақ. [[Шілде|Шілденің]] орташа температурасы 22 – 24 °С. Абсолют максимумы 40 °С-тан асады. Жылдық жауын-шашын солтүстігінде 250 мм-ден оңтүстік-шығысында 150 мм-ге дейін кемиді. [[Аңызақ]] жел жиі қайталанады. [[Өзен торабы]] сирек. [[Еділ]], [[Жайық]], [[Терек]] өзендері ғана Каспий теңізіне дейін жетеді. [[Қараөзен]], [[Сарыөзен]], [[Ойыл (өзен)|Ойыл]], [[Сағыз]], [[Өлеңті]], [[Бұлдырты]], [[Қалдығайты]] жазда үзіліп қалады. [[Тұзды көл|Тұзды көлдер]] көп. Каспий маңы ойпаты [[шөлейт]] және [[шөл]] аймақтарды қамтиды. Сортаң бозғылт қоңыр және қоңыр топырақ сипатты сор мен сортаң кең көлемде таралған. Солтүстігінде [[жусанды-бетегелі өсімдіктер|жусанды-бетегелі]], оңтүстігінде [[жусанды-сораңды өсімдіктер]] басым. Жануарлардан ұсақ [[кеміргіштер]] – [[сарышұнақ]], [[қосаяқ]], [[аламан]], т.б. жиі кездеседі. Еділ мен Жайықтың аралығындағы құмдарда [[ақ бөкен]], [[қарсақ]] кездеседі. Еділдің атырауы су құстарына бай. Каспий маңы ойпатында [[мұнай]], [[табиғи газ|газ]], [[ас тұзы]] кен орындары мол. Қар жамылғысының жұқа түсуі қысқы мал жайылымына қолайлы. Көлдете суғару [[жемшөп|жемшөптен]] мол өнім алуға мүмкіндік береді. Еділ – Ақтөбе жайылмасында [[бау-бақша]], [[техникалық дақылдар]] және [[күріш]] егіледі. Еділдің атырауында [[Астрахан қорығы]], шығысында мемлекеттік [[Үстірт қорығы]] орналасқан.