Уикипедия

Уикипедия:Мақала шеберханасы: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
95.58.208.99 (талқылауы) істеген нөмір 855768 түзетуін жоққа шығарды
1-жол:
{{Article wizard|1=boxed|2=plain|3=plain|4=plain|5=plain|6=plain|content=
{{shortcut|УП:МШ}}
Ертеде заттарды қалай ажыратқан?
Аналитикалық химия ұзақ тарихи жолдан өтті.Атап айтқанда :көне ғылым;алхимия(IY-XYI ғас.),иатрохимия(XYI-XYII ғас.),флагистон дәуірі(XYII-XYIII ғас.),химия ғылымы дәуірі(XIX-XX ғас.),қазіргі кезең.Ең алғашқы аналитикалық құрал-таразы ертеден белгілі.Қазбаларды,құймаларды бағалы металдардан жасалған бұйымдарды ерте кезден ажырата білген.Рим тарихшысы Плиний жазбаларында алтынды ажырату әдісін сипаттаған.Реактив ретінде дубильді жаңғақ сығындысын алған.Папирусты сығындыға малып алып,мысты темірден ажыратқан(темір сульфаты ерітіндісінде папирус қарайған).Заттың меншікті салмағы (Архимед заманынан белгілі)арқылы концентрацияны анықтаған.
2-ші аналитикалық құрал-ареометр(көне грек ғалымдары еңбектерінде сипатталады).Теофрастың “Тастар туралы” еңбегінде алтынды ажырату үшін тасты (пробный) пайдалану туралы айтылады.Бұл әдіс кейіннен дамытылып,кеңінен қолданыла бастады.Бұл әдісте-алтыннан жасалған бұйыммен тасты(пробный) тырнап із түсіреді, алтынның құрамы осы іздің түсіне,жалпақтығына байланысты анықталады.Осы әдісті негізге ала отырып,.орта ғасырда құрамында алтын мөлшері әр түрлі 24 инеден тұратын шкала пайдаланылды
.Алхимия дәуірінде заттар қасиеттері жөнінде мол мағлұматтар белгілі болды.Зерттеу жұмыстары көптеп жүргізіле бастады.Алтын мен күмісті анықтаудың жаңа әдісі-“сынама балқыма” ( “пробирная плавка”)табылды. Асыл металдарды жақсы ерітетін балқыма (балқу тотықсыздандырғыш және металл-тасымалдаушы -қорғасын )қатысында жүреді.Бұл әдіс 1343 жылы Филипп YI-патшаның декретінде толық сипатталып,осы әдісті ғана пайдалану ұсынылған.
Кейіннен заттарды анықтау үшін ерітінділер пайдаланылды.Мырыш,сурьма,висмут ашылды.
Иатрохимия дәуірінде заттарды ерітіндіге айналдырып алып анықтау әдісі пайда болды.Күмістің хлорид-ионымен реакциясы ашылды . Авторлар Ф.Сабадвари және А.Робинсон “Аналитикалық химия тарихы”кітабында жазылғандай,бұл дәуірде ашылған көптеген химиялық реакциялар кейіннен сапалық анализде кеңінен қолданылып келеді.Монах Василий Валентин “тұндыру”, “тұнба”ұғымдарын енгізді.
XYII ғасырда ағылшын ғалымы Р.Бойль “химиялық анализ”ұғымын енгізді.Ол ерітінділердің қышқылдық және сілтілік қасиеттерін анықтау үшін өсімдіктердің мүшелерін және жануарлар ұлпаларын пайдаланды.Ол сілтілік ортада фиалка гүлі сығындысы жасыл түске өзгеретінін анықтады.Бұрыннан белгілі дубильді (илік) жаңғақтардың сығындысының темір және мыс қатысында түстерін өзгертуі әр түрлі пішіндегі кристалдар түзуімен түсіндірді.Бойль фракциялық кристализация жүргізді.
Флагистон дәуірі кезеңінде (XIII ғасырда) газдар жөнінде көптеген зерттеулер жасалды.Газдарды анықтауда Г.Кавендиш (су –күрделі зат екенін),Дж.Пристли,К.Шееле,Дж.Блэк (оттек,сутек т.б.)еңбектері зор.Швед ғалымыК.Шееле қымыздық қышқылын алды,оны кальцийге реагент ретінде ұсынды.XYIII ғасырдың озық аналитиктерінің бірі А.Маргграф химиялық анализге микроскопты қолданды,жаңа әдістер енгізді , күмісті хлорид ион арқылы анықтауды ұсынды.XYIII ғасырдың ірі аналитиктерінің бірі швед химигі Т.Бергман алғаш рет сапалық және сандық анализ айырмасын ашып көрсетті.Ол аналитикалық зерттеуге қыздыру түтікшесін (паяльная трубка)кеңінен қолданды.
Түтікше арқылы көптеген минералдардың сапалық құрамы анықталды,жаңа элементтер ашылды.Бергман темірге оның құрамындағы фосфор мен көміртегінің әсерін зерттеді.Металлургияның дамуына алғашқы қадам жасалды.
Химия ғылымы дәуірі (XIII ғас.аяғы - IX ғас. басы)А.Л.Лавуазьенің әйгілі жаңалықтарымен (оттекті жану теориясы,зат массасының сақталу заңы т.б.)сәйкес келеді.Осы кезеңде аналитикалық химияның іргетасы болып табылатын стехиометрия негізі қаланды.Неміс ғалымы И.В.Рихтер химиялық реакциялардың сандық теңдеулерін енгізіп,”стехиометрия”термині қолдана бастады.
Атақты швед химигі Берцелиус Рихтер еңбектерін жалғастырды,оксидтер анализіне сүйене отырып,сол кезде белгілі болған элементтердің атомдық массаларан анықтады,элементтер символдарын,химиялық формулаларды енгізді. Дәл өлшеу әдістерін тапты.Платиналық металдарды анықтау әдісін ұсынды.Силикаттарды анықтауда фторсутек қышқылын пайдаланды,хлоридтерді буландыру арқылы металдарды бөліп алу қазіргі кезге дейін қолданылуда.
1790 жылы Иен қаласында И.Гетглингтің химиялық анализге арналған ''Полная химическая пробирная палата'',1799 жылы Францияда Л.Н.Вокленнің ''Руководство испытателя'',1801 жылы В.А.Лампадиустың т.б.кітаптар жарық көрді. Т.Бергман күкірттісутекті қорғасын мен қалайыны анықтайтын зат ретінде пайдаланды.Иодтың крахмалмен реакциясы (1815 ж., Ф.Штромайер),фосфордың молибдатпен(Л.Ф.Сванберг,1845),күкірттісутекті алу үшін Кипп аппаратын пайдаланды (1864ж).XYIII ғас.ортасында химиялық анализге титриметриялық әдіс қолданыла бастады.1726 жылы К.Ж.Жофруа сірке қышқылын калий карбонатымен бейтараптады,газ бөліну аяқталғанға дейін титрледі.Ертеде химиктер бір-біріне ұқсас заттар :сода (NaHCO3 ) мен бураны(Na2B4O7*10H2O) қышқылмен әрекеттестіру арқылы , сода қышқылмен -көмір қышқыл газын түзеді , ал түсі ұқсас заттар ас тұзы (NaCI)мен мүсәтірді (NH4CI) анықтағанда , яғни мүсәтірді қыздыру арқылы аммиак (иісі ) бөлінеді,осы сияқты қарапайым әдістерді қолданған.
 
Энциклопедия для детей. -М, ”Мир энциклопедий Аванта+” , 2007.
Оқушы анықтамасы, -Алматы,“Арман-ПВ”, 2005.
И.Н.Нұғыманұлы, Р.Мулькина. Химия оқу кітабы. -Алматы, “Рауан” 1997.
 
 
 
'''Мақала өңдеу шеберханасына қош келдіңіз!''' Бұл шеберхана жаңа мақалаларды бастауға және оларды дамытуға көмектеседі. Алғашқы 6 қадамнан кейін мақаланы өңдеу бетіне жетесіз. Аталған 6 қадамның бірінен екіншісіне өту үшін алдыңғы қадамды орындау қажет. <!-- Егер осыған байланысты сұрақтарыңыз пайда болып жатса, онда жаңадан бастаушыларға арналған [[Форум]]ға қатысуға болады. -->
{{clear}}
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Уикипедия:Мақала_шеберханасы» бетінен алынған