Британ аралдары: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Content deleted Content added
Өңдеу түйіні жоқ |
шӨңдеу түйіні жоқ |
||
1-жол:
{{Infobox islands
|name = British Isles
|local name = <small>{{lang-en|British Isles}}<br/>{{lang-ga|Éire agus an Bhreatain Mhór}}<ref>{{cite web|title=British Isles|work=focal.ie Terminology Database |url=http://www.focal.ie/Search.aspx?term=the%20British%20Isles&lang=1 |publisher=[[Foras na Gaeilge]] / [[Dublin City University]] |accessdate=2010-09-23|quote=the British Isles ''s'' ''pl'' (Tíreolaíocht · Geography; Polaitíocht · Politics; Stair · History; Logainmneacha » Ceantar/Réigiún · Placenames » Area/Region) Éire ''bain'' agus an Bhreatain ''bain2'' Mhór}}</ref><br/>or ''Oileáin Iarthair Eorpa''<ref>{{Citation|first=Patrick|last=Dinneen|title=Foclóir Gaeilge Béarla, Irish-English Dictionary|publisher=[[The Educational Company of Ireland]]|location=Dublin|year=1927|page=812|edition=2nd (1979 reprint)|quote=Oileain [sic]<!-- the 'sic' refers to the missing accent over the a, which appears to be a typo that appears in the original --> Iarthair Eorpa, the British or West European Isles;}}</ref><br/>{{lang-gv|Ny h-Ellanyn Goaldagh}}<ref>{{Citation|url=http://www.tynwald.org.im/papers/press/2008/pr33.pdf|work=Office of The President of Tynwald}}</ref><br/>{{lang-gd|Eileanan Bhreatainn}}<ref>{{Citation|url=http://www.gla.ac.uk/departments/celtic/duilleagangidhlig/|work=University of Glasgow Department of Celtic}}</ref><br/>{{lang-cy|Ynysoedd Prydain}}<br/>{{lang-fr|Îles Britanniques}}<ref>{{cite web|title=RÈGLEMENT (1953) (AMENDEMENT) SUR L’IMPORTATION ET L’EXPORTATION D’ANIMAUX|url=http://www.jerseylaw.je/Law/display.aspx?url=lawsinforce%2fhtm%2fLawFiles%2f1950-1959%2fJersey_Law_17-1953.htm|publisher=States of Jersey|accessdate=2 February 2012}}</ref> <br/><ref>These are the [[official language]]s of the eight jurisdictions within the British Isles. Other languages are spoken, including several other native languages and dialects that have [[European Charter for Regional or Minority Languages|regional or special status]].</p></ref></small>
|image name = Britain and Ireland satellite image bright.png
|image caption = Satellite image of the British Isles, excluding [[Orkney]] (southern part obscured by cloud, northern part out of frame) and [[Shetland]] (out of frame).
|image alt = A map of the British Isles and their location in Europe.
|locator map = British Isles location.svg
|location = [[Western Europe]]
|coordinates = {{Coord|54|N|4|W|scale:10000000}}
|area_km2 = 315134
|total islands = 6,000+
|major islands = [[Great Britain]] and [[Ireland]]
|highest mount = [[Ben Nevis]]
|elevation_m = 1344
|Country heading = Sovereign states and Crown Dependencies
|country = [[Republic of Ireland|Ireland]]
|country largest city = [[Dublin]]
|country 1 = [[United Kingdom]]
|country 1 largest city = [[London]]
|country 2 = [[Isle of Man]]
|country 2 largest city = [[Douglas, Isle of Man|Douglas]]
|country 3 = [[Jersey]]
|country 3 largest city = [[Saint Helier]]
|country 4 = [[Guernsey]]
|country 4 largest city = [[St. Peter Port|Saint Peter Port]]
|density_km2 =
|population = ~67 million
|ethnic groups = [[British people|British]], [[Channel Islands|Channel Islanders]], [[Cornish people|Cornish]],<ref>{{Citation|first=Stephan|last=Thernstrom|title=Harvard Encyclopedia of American Ethnic Groups|publisher=Harvard University Press|location=Cambridge, Massachusetts|year=1980|page=243|isbn=0674375122|quote=Both geographic and historical factors distinguish the Cornish as an ethnic group.}}</ref> [[English people|English]], [[Romanichal|English Gypsies]], [[Irish people|Irish]], [[Irish Travellers]], [[Kale (Welsh Romanies)|Kale]], [[Manx people|Manx]], [[Scottish people|Scottish]], [[Ulster-Scots]], [[Welsh people|Welsh]]
}}
[[File:British Islands.svg|thumb|Британ аралдары]]
'''Британ аралдары''' — [[Еуропа|Еуропаның]] солтүстік-батысында орналасқан топарал. Құрамына [[Ұлыбритания]] мен [[Ирландия]] аралдары және көптеген ұсақ аралдар ([[Мэн]], [[Англси]], [[Уайт]], Ішкі және Сыртқы [[Гебрид|Гебридтер]], [[Оркней]], [[Шетланд]]) енеді. Ауданы 325 мың км2-ден астам, оның 230 мың км2-ін [[Ұлыбритания]], 34 мың км2-ін [[Ирландия]] алып жатыр. Британ аралдары жағалауындағы сулардың тереңдігі 200 м-ден аспайды. Британ аралдары қатпарлы [[палеозойлық]] құрылымдардан түзілген. Жер қыртысының қалыптасуына [[кайнозойлық]] тектоник. қозғалыстар, мұз басу, карст процестері әсер еткен. Жер бедерінде аласа таулар ([[Грампиан]], [[Пенин]], [[Кембрий]], [[Керри]], т.б. ), таулы қыраттар (Оңтүстік Шотланд) және жазықтар кезектесіп келеді. Олардың шығу тегі әр түрлі (теңіздік, мореналық, жанартаулық). Ең биік жері — [[Грампиан]] тауындағы [[Бен-Невис]] жотасы (1343 м). Климаты жыл бойы басым болатын ылғалды батыс желдеріне тәуелді. Жылдық жауын-шашын мөлш. 700 — 1500 мм. Қаңтардың орташа температурасы 3 — 7ӘС. Шілденің орташа температурасы 11 — 17ӘС. Тұман жиі байқалады. Ірі өзендері: [[Северн]] (310 км), [[Темза]] (334 км), [[Шаннон]] (368 км); өзендердің суы мол, кеме жүзеді. Ең ірі көлі — [[Ирландия|Ирландиядағы]] [[Лох-Ней]] көлі (400 км2). Солтүстігіндегі күлгін топырақтарда қарағай, қайың, оңтүстігінде емен, шамшат өседі. Қазіргі кезде ормандар Британ аралдарының 4 — 5-ін ғана алып жатыр. Жануарлардан [[түлкі]], [[кірпі]], [[жабайы қояндар]], [[тиін]] мекендейді. Жыртқыш құстар (сапсан, қаршыға және т.б.), құр, жабайы кептерлер, су құстары (шағала, тырна, үйрек) тараған. Британ аралдарының табиғаты адам әрекетінен қатты өзгерген. Аралда Ұлыбритания және Ирландия мемлекеттері орналасқан.
Line 5 ⟶ 34:
{{stub}}
{{wikify}}
[[Санат:
[[Category:Британ аралдары| ]]
[[als:Britische Inseln]]
[[ar:الجزر البريطانية]]
[[an:Islas britanicas]]
[[frp:Iles britaniques]]
[[ast:Islles britániques]]
[[be:Брытанскія астравы]]
[[be-x-old:Брытанскія астравы]]
[[bg:Британски острови]]
[[bs:Britanska ostrva]]
[[ca:Illes Britàniques]]
[[cs:Britské ostrovy]]
[[cy:Ynysoedd Prydain]]
[[da:Britiske Øer]]
[[de:Britische Inseln]]
[[et:Briti saared]]
[[el:Βρετανικά Νησιά]]
[[es:Islas Británicas]]
[[eo:Britaj Insuloj]]
[[eu:Britainiar uharteak]]
[[fa:جزایر بریتانیا]]
[[fr:Îles Britanniques]]
[[fy:Britske Eilannen]]
[[ga:Éire agus an Bhreatain Mhór]]
[[gv:Ny h-Ellanyn Goaldagh]]
[[gl:Illas Británicas]]
[[ko:브리튼 제도]]
[[hr:Britanski otoci]]
[[is:Bretlandseyjar]]
[[it:Arcipelago britannico]]
[[he:האיים הבריטיים]]
[[ka:ბრიტანეთის კუნძულები]]
[[sw:Funguvisiwa ya Britania]]
[[la:Insulae Britannicae]]
[[lv:Britu salas]]
[[lb:Britesch Inselen]]
[[lt:Britų salos]]
[[hu:Brit-szigetek]]
[[mk:Британски Острови]]
[[xmf:ბრიტანეთიშ კოკეფი]]
[[mwl:Ilhas Británicas]]
[[nl:Britse Eilanden]]
[[ja:ブリテン諸島]]
[[no:De britiske øyer]]
[[nn:Dei britiske øyane]]
[[nrm:Îles Britanniques]]
[[oc:Illas Britanicas]]
[[pms:Ìsole britàniche]]
[[pl:Wyspy Brytyjskie]]
[[pt:Ilhas Britânicas]]
[[ro:Insulele Britanice]]
[[rmy:Britanikane dvipa]]
[[ru:Британские острова]]
[[sco:Breetish Isles]]
[[scn:Ìsuli britànnichi]]
[[simple:British Isles]]
[[sk:Britské ostrovy]]
[[sl:Britansko otočje]]
[[sr:Британска острва]]
[[sh:Britanski otoci]]
[[fi:Britteinsaaret]]
[[sv:Brittiska öarna]]
[[tl:Kapuluang Britaniko]]
[[ta:பிரித்தானியத் தீவுகள்]]
[[tt:Британия утраулары]]
[[uk:Британські острови]]
[[ur:جزائر برطانیہ]]
[[vi:Quần đảo Anh]]
[[yi:בריטישע אינזלען]]
[[zh-yue:不列顛群島]]
[[zh:不列顛群島]]
| |||