Уикипедия

Бала асырап алу: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш r2.7.3) (Боттың үстегені: ro:Înfiere; косметические изменения
1-жол:
'''Бала асырап алу''' — заңи акт. Ол [[бала|баланың]]ның және оны [[тәрбиелеу|тәрбиелеуге]]ге алған адамның арасындағы құқықтық қарым-қатыныстарды айқындайды. Негізінен, [[Кәмелеттік|кәмелетке]] толмаған балаларға қатысты әрі солардың мүддесіне орай жүзеге асуға тиіс. 1998 жылғы 17 желтоқсанда қабылданған ҚР-ның “[[Неке және отбасы туралы]]” [[заң|заңында]]ында [[Бала]] асырап алудың тәртібі, оның құқықтық салдары, тиісті адамдардың заңи міндеттері мен [[Жауапкершілік|жауапкершіліктері]], т.б. егжей-тегжейлі қарастырылған (12-тарау). Баланы тәрбиесіне алуға тілек білдірген адамның өтініші бойынша [[Бала]] асырап алу ісін [[сот]] қарап, азаматтық іс жүргізу заңдарында көзделген ережелер бойынша жүзеге асырады. [[Заң]] бойынша ҚР-ның азаматы болып саналатын балаларды, егер ел аумағында тәрбиелеу мүмкіндігі болмаса, шетелдік азаматтардың немесе республика территориясынан тыс жерде тұратын туыстарының асырап алуына рұқсат етілген.
Дәстүрлі [[қазақ]] қоғамында да [[Бала]] асырап алу актісіне жете мән берілген. Көбінесе, ұрпақтар жалғастығы үзіліп қалмасын деген ниетпен перзент сүюге қабілетсіз не ұлы жоқ отбасына [[ет]] жақын, [[сүйек]] шатыс туыстары бала беріп, қамқорлық жасаған. Бұл актіні кейін құпия ұстауға міндеттенген. Жалпы, қазақ ұғымында “асырау”, “асыранды” сөзі итке, малға қатысты ғана айтылатын, кемсітушілік астары мол лексема саналады. Әдетте, [[отбасы]], тіпті [[АҒАЙЫН|ағайын-туыс]] арасындағы құпия-сыр ретінде сақталатын осынау құқықтық — [[адамгершілік]] іс-әрекетті “бауырына басу”, “баланы көйлекшең туу” деп астарлай жеткізген. <ref> Қазақ энциклопедиясы, 2 том; </ref>
<ref>Орысша-қазакша заңдық түсіндірме сөздік-анық тамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6</ref>
== Бала асырап алудың құпиялығы ==
Бала асырап алудың құпиялығы - бала асырап алудың құпиялылығы заңмен корғалады. Бала асырап алу туралы шешім шығарған судьялар немесе бала асырап алуды мемлекеттік тіркеуді жүзеге асырған [[лауазым|лауазымды]]ды адамдар, сондай-ақ бала асырап алу туралы өзгедей түрде [[хабардар]] болған адамдар бала асырап алудың құпиялылығын сақтауға міндетті.
Бала асырап алудың құпиялылығын оны асырап алушылардың еркіне қарамай [[жария ету|жария еткен]] адамдар заңда белгіленген тәртіппен жауапқа тартылады.<ref>Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық.- Алматы: Жеті жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6</ref>
== Бала асырап алу тарихынан ==
* Бала асырап алу туралы тұңғыш заң 1851 жылы АҚШ-тың Массачусетс штатында қабылданған. Бұл заң бойынша асырап алынған бала биологиялық балаға тиесілі құқықтарға ие болған. Судья бала асырап алушы ата-аналардың баланы тамақтандыра алу мүмкіндігін ғана емес, сондай-ақ оған білім беру мүмкіндігінің де бар-жоқтығын анықтауға міндетті болатын.
* Францияда баланы заңдық асырап алу 18-ғасырдың басында Наполеон кодексінде, ал Ресейде 1 Александрдің патшалық етуі кезінде пайда болған. Ресейлік заңда бала асырап алу мәселесі көптеген шектеулерге толы болды, сонымен бірге жоғары сословие өкілдеріне қатаң талаптар қоюымен ерекшеленеді. Әулетті ақсүйектердің бала асырап алуына тек император рұқсат беретін. Жеке ақсүйектерге, молдаларға, құрметті азаматтарға және көпестерге бала асырап алу рәсімі оңайлау болатын, бірақ олардың да бала асырап алуы Сенатпен бекітілетін. Тек шаруалар мен ұсақ мүдделі адамдарда бала асырап алу «отбасына қоса салу» арқылы жүргізілетін.
1891 жылғы 12 наурыздағы заң барлық сословиелердегі бала асырап алуды, шаруалар мен ұсақ мүдделі адамдардан басқа, аймақтық соттардың құзыретіне берді. Егер шетелдіктер тастанды және ата-тегін білмейтін балаларды православие дінінде тәрбиелейтін болса, оларға баланы асырап алуға рұқсат берілетін.
* Халықаралық бала асырап алу тарихындағы ерекше рөлді әдебиет бойынша Нобель сыйлығының лауреаты Перл Бак иеленеді. Ол Қытайда пресветериан дінін таратушы американ отбасында өскен. Ол тұрмысқа шыққан ересек жасында екінші отаны болған АҚШ-қа оралады. 1949 жылы аралас нәсілді балаларды асырап алған Перл Бак дүние жүзіндегі тұңғыш халықаралық бала асырап алу жөніндегі Welcome House агенттігін құрған. Оның басты мақсаты азия нәсілді және қаны аралас жетімдерге қамқорлық жасау болды, өйткені ол кезде мұндай балаларды асырап алу американдықтар үшін жат болатын. Оның атындағы қор бүгінгі күні де жұмыс істейді. Бұл қор нәсіларалық бала асырап алуға маманданданған.
* 1955 жылы АҚШ Конгресі бір отбасының шетелдік бала асырап алулардың санына шектеу қойылуын жойған «Холттар заңын» қабылдады. Берта және Гарри Холттар Орегон штатының баптист-шаруалары. Ол кезде екеуінің жасы елуге келіп қалған еді және олардың туған алты баласы болған. Әкелері американ солдаттары болған корей жетімдері туралы деректі фильм екеуін толғандырғаны соншалықты, олар корейдің сегіз ұл-қыздарын асырап алуға шешім қабылдаған. Алайда, сол уақытта бұған рұқсат беретін ешқандай ашық мүмкіндік болмаған: федералдық заң АҚШ-тың азаматтарына шет елде дүниеге келген екі баланы ғана асырап алуға мүмкіндік беретін.
 
== Қазақстан балаларын шетел азаматтары асырап алуы ==
2012 жылғы 17 қаңтарда күшіне енген "Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" ҚР Кодексімен шетелдік азаматтармен бала асырап алу үрдісі тұжырымдамалы түрде өзгертілді:
Егер бұрынырақ шетелдік бала асырап алушылар тікелей асырап алатын болса, онда қазір асырап алу мәселелеріне тек заңды тұлғалар - агенттіктер, ҚР аумағындағы өздерінің филиалдары мен өкілдіктері арқылы жіберілетін болады.
28-жол:
Аккредиттеу туралы не одан бас тарту туралы шешім 10 жұмыс күні ішінде қабылданады.
<ref>[http://news.nur.kz/207156.html Қазақпарат]</ref>
== Пайдаланған әдебиет ==
<references/>
 
34-жол:
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}
 
[[Санат: Қоғам]]
[[Санат:Отбасылық құқық]]
 
Line 69 ⟶ 70:
[[pl:Adopcja]]
[[pt:Adoção]]
[[ro:Înfiere]]
[[ru:Усыновление]]
[[sh:Usvojenje]]
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Бала_асырап_алу» бетінен алынған