Ілияс Есенберлин: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

[[1940 жылыжыл]]ы [[Қазақ тау-кен институтынинституты]]н бітіріп, [[Жезқазған]] рудниктерінде[[рудник]]терінде [[инженер]] болады. [[Ұлы Отан соғысынасоғысы]]на қатысқан. 1942-1947 жылдар аралығында [[Қазақстан]] КП ОК-нің нұсқаушысы, [[1951 жылдарыжыл]]дары [[Қазақ мемлекеттік филармониясыныңфилармониясы]]ның директоры[[директор]]ы, 1953-1954 жылдары ҚР Геология министрлігінде аға [[инспектор]], 1954-1955 жылдары [[Берсүгір]] шахта басқармасының ([[Ақтөбе облысы]]) бастығы, 1955-1957 жылдары [[Қазақ мемлекеттік көркем әдебиет баспасыныңбаспасы]]ның [[аға редакторыредактор]]ы, 1958-1967 жылдары "[[Қазақфильм" киностудиясыныңкиностудиясы]]ның аға редакторы, [[сценарий]] редколлегиясының[[редколлегия]]сының мүшесі, 1967-1971 жылдары "[[Жазушы" баспасыныңбаспасы]]ның директоры, 1971-1975 жылдары [[Қазақстан Жазушылар одағы]] басқармасының 2-хатшысы болып қызмет атқарады. [[Атбасар]] қаласындағы мектепке[[мектеп]]ке, Алматыдағы[[Алматы]]дағы бір көшеге[[көше]]ге І. Есенберлин есімі берілген.

І. Есенберлин [[қазақ әдебиетіндеәдебиеті]]нде өнімді еңбек еткен аса көрнекті жазушылардың[[жазушы]]лардың бірі. Алғашында [[ақын]] ретінде танылған оның шығармалары [[1940 жылданжыл]]дан бастап жарық көре бастайды. [[1945 жылыжыл]]ы "Сұлтан", "Айша" дастандары[[дастан]]дары, "Адамгершілік туралы жыр" өлеңдер[[өлең]]дер жинағы (1949), революционер, [[большевик]] Ә. Майкөтовке арналған "Большевик туралы поэмасы" (1957), "Біржан сал трагедиясы" (1959) дастандары жарияланды. [[1960 жылдарыжыл]]дары [[проза]] жанрына[[жанр]]ына қалам тарта бастады. "Өзен жағасында" (1960), "Толқиды [[Есіл]]" (1965), орыс тілінде жазылған "Адам туралы ән" (1957) атты повестері жарық көрді. "Айқас" (1966), "Қатерлі өткел" (1967), "Ғашықтар" (1968), "Қаһар" (1969), "Алмас қылыш" (1971), "Алтын құс" (1972), "Жанталас" (1973), [[тың]] туралы "Көлеңкеңмен қорғай жүр" (1974) романдары[[роман]]дары, "Көшпенділер" трилогиясы[[трилогия]]сы (1976), [["Алтын Орда"|"Алтын Орда" трилогиясы]] (1982-1983), "Махаббат мейрамы", "Алыстағы аралдар" (1983), Аққу құстың қуанышы" (1984) романдары, шығармаларының онтомдық жинағы (1984-1990) жарияланды. Есенберлиннің "[[Маңғыстау]] майданы", "Аманат" (1978) романдары қазақ әдебиетіндегі сүбелі шығармалары қатарында. [[Кеңес өкіметі]] жылдарында туып қалыптасқан қазақ интеллигенциясының[[интеллигенция]]сының өмірін[[өмір]]ін, олардың қазақ даласында социалистік [[өнеркәсіп]] орнату жолындағы қажырлы еңбегін, ескіліктің [[адам]] санасындағы[[сана]]сындағы қалдығына қарсы күресті[[күрес]]ті баяндайтын "Айқас" романына [[1968 жылыжыл]]ы Қаз КСР [[Мемлекеттік сыйлығысыйлығ]]ы берілді.

Ӏлияс Есенберлиннің [[орыс]] тілінде шыққан "Песня о человеке" (1956) романы [[1958 жылыжыл]]ы [[қытай тілінетілі]]не аударылады. "Таудағы тартыс" (1962) пьесасы[[пьеса]]сы Алматыдағы [[Балалар мен жасөспірімдер театрындатеатры]]нда қойылды. М.Ерзинкянмен бірігіп жазған "Құйма" (1961) киносценарийі[[киносценарий]]і бойынша түсірілген [[фильм]] бүкіл кеңес және венгр, поляк, болгар экрандарында[[экран]]дарында көрсетілді.

Ӏлияс Есенберлин прозасы түгел дерлік орыс тіліне аударылды. "Схватка" ("Айқас", 1957); "Опасная переправа" ("Қатерлі өткел", 1970); "Влюбленные" ("Ғашықтар", 1970); "Хан Кене" ("Қаһар", 1971); "Заговоренный меч" ("Алмас қылыш", 1973); "Отчаяние" ("Жанталас", 1974); "Прикрой своим щитом" ("Көлеңкеңмен қорғай жүр", 1976); "Мангистауский фронт" ("Маңғыстау майданы", 1981); "Золотая Орда" ("Алтын Орда", 1985) деген атпен Мәскеулік және республикалық баспалардан жарық көрді. Жекелеген шығармалар [[украин]], [[латыш]], [[литва]], [[өзбек]], [[алтай]], [[башқұрт]], [[қарақалпақ]], [[венгр]], [[поляк]], [[ағылшын]], [[француз]], [[қытай]], [[неміс]], [[араб]], [[испан]] тілінде жарияланды. Олардың ішінде "Көшпенділер" трилогиясы, "Адам туралы ән", "Қатерлі өткел", "Ғашықтар", "Айқас" романдары бар.

I.Есенберлин қырыққа жуық ән мәтінін[[мәтін]]ін жазды. Ол К.Д.Ушинскийдің "Әңгімелері мен ертегілерін" (1945), М.Жулявскийдің [[Вьетнам]] өміріне арналған "Қызыл дария" (1956) романын [[қазақ тілінетілі]]не аударды. Есенберлин [[Еңбек Қызыл Ту орденіменордені]]мен, медальдармен[[медаль]]дармен марапатталған.<ref> Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2 </ref>

Есенберлиннің нағыз жазушылық орнын белгілеген шығармалары — "Қаһар", "Алмас қылыш", "Жанталас" атты [[тарихи романдарыроман]]дары.