Арпалыс (повест)

Арпалыс. Волоколамск тас жолы - повесть.

Арпалыс - Александр Бектің қаһармандық рухтағы шығармаларының бірі. Роман-диалог Ұлы Отан соғысының 1943-1944 жылдары жеке кітап болып жарыққа шықты.

Қысқаша мазмұны

Бұл шығармада Ұлы Отан соғысының даңқты каһарманы, гвардия палковнигі Бауыржан Момышұлының азаматтық, ерлік тұлғасын мүсінделеді. Баукеңнің сонау балауса жастық шағынан бері, Совет Армиясының үздік мектебінде шыңдалу кезіңіне, Ұлы Отан соғысының отты жылдарынан бастап күні бүгінге дейінгі ұлағатты өмір жолын шынайы фактілер аясында қызғылықты баяндайды.

Шығарманың басты кейіпкері

Бауыржан - Кеңес одағының батыры, жазушы, Екінші дүниежүзілік соғыстың даңқты жауынгері, әскери қолбасшы, стратег және тактик. Шығармада Бауыржан өзі айтқанынан қайтпайтын, тәкаппар, өр мінезді кісі болғанынын көрсетеді. Жас кезінен бастап әкесінің сөздерін жадында сақтап өскен адам. Өлсе де өтірік айтпайтын, жамандық ойламайтын ақ жүректі кісі болған.

1928-1930 жылдары бастауыш мектепте ұстаздық етеді. Біраз уақыт аудандық атқару комитетінің жауапты хатшысы ретінде қызмет атқарады. Аудандық милицияда 6 айдай жұмыс істейді. 1932 - 1934 жылдар аралығында Қызыл әскер қатарына қызмет етеді. 1933 жылы полк мектебін бітіреді.

Қызықты мәліметтер

Автор бұл повесть сюжеттерін Бауыржан Момышұлының өз естеліктерін айтумен (диктовка) қағазға түсірді. Бекке Момышұлы мына шартты қойды: "Шартымыз мынадай болсын. Сіз шындықты жазуға міндеттісіз. Кітап дайын болғасын маған әкелесіз. Бірінші тарауын оқимын да, ұнамаса: "Жаман екен, өтірік жазыпсыз!" деймін. Сонда сол қолыңызды үстел үстіне қоясыз. Әп!— деймін де, сол қолыңызды шауып тастаймын! Екінші тарауын оқимын. "Жаман екен, өтірік сықпыртыпсыз!" десем болғаны, оң қолыңызды тоса береңіз. Әп!— деймін де, оң қолыңызды тағы шабамын. Көнемісіз?" Бек: "Көнем" деп жауап берді.

"Арпалысты" жазу бірнеше жылға созылды, қолжазбасын оқу, түзету керек жерлеріне Бауыржан Момышұлының өзі қатынасқан. Мұның өзі автор үшін қаншама азап болды. Бауыржан батырдың майыспайтын түзу мінезділігіне Бек ұзақ уақыт шыдап келген болатын, кейде өз қарсылығын, наразылығын айтатын. Кітаптағы Баукеңнің айтылуымен жазылған әңгімелер – 90–95%, өзінің көрген–білгендері, түйсінгендері, жалпы сөздері – 5–10%.

Тағы қараңыз

• Александр Бек
• Бауыржан Момышұлы

Сыртқы сілтемелер

• http://www.kitap.kz/ru/content/akikat-pen-anyz Мұрағатталған 30 желтоқсанның 2013 жылы.