Артқы бұлшықеттер

Белдің шаршы бұлшықеті, алдында жатқан және одан терең жапырақшасамен бөлінген төртбұрышты бұлшықет. Ол мықын қырынан басталып, 12 қабырғаға және 2-4 бел омыртқалардың көлденең өсінділеріне бекиді.

• Қызметі. Шаршы бел бұлшықеті біржақты жиырылғанда басқа іш бұлшықеттерімен бірге омыртқа бағанасын кеуде торымен қоса бүйірге қарай қисайтады. Екі жақта да бір мезгілде тонусты жиырылғанда сол бұлшықеттер бірге омыртқа бағанасын тік қалыпта ұстап тұрады. 12-ші қабырғаны төмен қарай тартып, тыныс шығаратын бұлшықет рөлін де атқарады.
• Шап өзегі саңылау болып табылады, ол арқылы еркектерде шәует шылбыры, ал әйелдерде жатырдың жұмыр байламы өтеді. Ол іш қабырғасының төменгі бөлімінде іштің екі жағында да, іле-шала шап байламының үстінде орналасады да, жоғарыдан төмен, сыртқы жағынан ішке, артқы жағынан алға қарай өтеді. Оның ұзындығы 4,5 см. Ол былай түзіледі: шап байламының сыртқы үштен екісіне ішкі қиғаш және көлденең бұлшықеттер бітісіп өседі, ал байламның медиалды үштен бірінде мұндай бітісіп-өсу болмайды да, бұлшықеттер шәует шылбыры немесе жұмыр байлама арқылы асып өтеді. Сөйтіп, жоғарғы жағынан ішкі қиғаш және көлденең бұлшықеттердің төменгі жиектері және төменгі жағынан шап байламының медиалды бөлімі арасында ұшбұрышты немесе сопақша саңылау пайда болады, оған жоғарыда аталған құрылымдарының біреуі орналасады. Осы саңылау шап өзегі деп аталады. Шәует шылбырының үстінде орналасқан ішкі қиғаш және көлденең бұлшықеттердің төменгі жиегінен шәует шылбырына қарай онмен ұмаға дейін қосарлана ілесетін ата-безді көтеретін бұлшықет шығады.
• Шап өзегі алдынан төменде шап байламына айналатын іштің сыртқы қиғаш бұлшықеті апоневрозымен, ал артқы жағынан артқы жабылған. Сөйтіп, шап өзегінде төрт қабырғаны ажыратуға болады. Алдыңғы қабырғаны іштің сыртқы қиғаш бұлшықетінің апоневрозы, ал артқы қабырғаны түзеді; жоғарғы - ішті қиғаш және көлденең бұлшықеттердің төменгі жиегі, ал төменгі қабырғаны - шап байламы құрайды. Шап өзегінің алдыңғы және артқы қабырғаларында бір-бірден шап сақинасы деп аталатын беткі және терең тесіктер бар.
• Беткей шап сақинасы сыртқы қиғаш бұлшықет апоневрозы талшықтарының екі аяқшаға ажырауы арқылы түзілетін, ол аяқшалардың біреуіне бекиді.