Аршашыл ементұмсық

Аршашыл ементұмсық - денесі кәдімгі ементұмсықтан ірірек құс. Оның реңі көрнекті, құйрығы ұзын. Басы және тұлғасынан аддыңғы бөлігі- күңгірт қара: бауыры, құйрық үсті және қапталы- сары жасыл, сондай-ақ қара қанатындағы ақ түсті «көзтартар» басқа құстардың арасынан аталықты ерекше бөліп көрсетеді. Аналықтар және жас аталықтардың (өткен жылғыларын да қоса) жабын қауырсыны қара түстен сұр түске ауысады. Орталық және Орта Азияның – биік тауларында, Қазақстанда Тәңіртау және Жоңғар Алатауында қоныстанады. Бұл жерді бүкіл субальпі белдемі және шырша арасында кездесетін арша бұталары тар орман белдемінің жоғарғы бөлігін алып жатыр. Арша ементұмсығы көп уақытты қалың өскен арша нуныда қуатты тұмсығымен піскен бүржидектерді шағумен өткізеді. Сонымен бірге топтағы құстар бірімен-бірі «ке, ке-ке» деп дауыстасады. Ақырын шиқылдап, әуезді ысқырықтың алмасу әуені тек қана жақыннан сирек естіледі. Аршаның бүржидегін іздестіріп, қыста жылыстайтын отырықшы құс. Наурыздан бастап көбеюге кіріседі. Қомақты ұя қалың өскен ну арша немесе шыршаға орналастырылады. Ұяның ішкі жағына арша қабығы және тінінің жалпақ жолаөтары төселеді. Салындыдағы 3-5 ашық зәйтүн түстес қара екпілді жұмыртқаларды аналығы 15-16 күн басады. Балапандарды аталығымен бірлесіп 18 күнге жуық қоректендіреді, одан соң балапандар ұяны тастап, аталықың қамқорлығында болады, аналық екінші рет салынды салуға кіріседі. Аталық қамқорлық жасап, балапандарға және екінші рет салынды салып жатқан аналыққа жем тасиды. Ал бірде біз аталықтың алғашқы ұялас балапандарды да, екінші ұялас балапандарды да қоректендіргенін байқадық.