Арқалық боксит кен орны

Арқалық боксит кен орны - Қостанай облысы Арқалық қаласының оңтүстігіндегі боксит пен отқа төзімді саз өндірілетін кенді өңір.

Геологиялық құрылымы

Оның құрылымдық табаны – жоғарғы девон мен төменгі тас көмір шөгінділерінен тұратын Арқалық атты брахисинклиналь. Кенді қабаттар бор-палеоген жүйелеріне жатады. Боксит қабаттары іргетастағы терригендік жыныстар мен әктастар жапсарын бойлай біткен эрозиялық-карст шұқырларында (депрессия) орналасқан. Олар сенон (жоғарғы бор) саздары мен палеозой жыныстарының үгілу қыртысының үстінде шалыс жатады да, өздері эоцен және төменгі олигоценнің терригендік шөгінділерімен, кейде шұбар саздармен бүркеледі.

Жатыс сипаты

Кенді өңірдің 9 иірімінде бокситтік 37, отқа төзімді саздың 15 қабаты бар. Олардың ұзындығы 50 м-ден 1680 м-ге, ені 50 м-ден 450 м-ге, орташа қалыңдығы 2 м-ден 12 м-ге (карст шұқырларында 20 – 40 м), жер бетінен тереңдігі 1-2 м-ден 120-180 м-ге дейін жетеді.

Минералдары, құрамы

Боксит құраушы негізгі минералдары – гиббсит, каолинит, гематит. Кейде 28 – 53% Al2O3, 1,8 – 20% SіO2 бар. Оның орташа құрамы бокситтің Б-8 маркасына жатады. Боксит Байер тәсілмен өңделеді, одан алюминий тотығы, кальцийі аз ғана концентраттан электрокорунд, темір, азынан муллит өндіріледі. Кен ашық әдіспен өндіруге қолайлы. Арқалық боксит кен орнының Павлодар алюминий зауытын шикізатпен қамтамасыз етуде маңызы өте зор.

Сыртқы сілтемелер

• Арқалық Қазақстанның Мәртебе Төрі