Далалық өлке музейі – ғылыми-мәдени өлкетану мекемесі. 1972 жылы ұйымдастырылып, ресми түрде 1973 жылы Арқалық қаласында ашылған. Алғашында Торғай облыстық тарихи-өлкетану мұражайы болып ашылып, 1998 жылдан қазіргі атымен атала бастады. Музей ғимаратының жалпы ауданы 1684 м2. Музейдің 11 көрме залы мен дербес кино залы бар. Ғимарат алдындағы алаңға В.И. Лениннің, Кейкі мергеннің ескерткіштері орнатылып, Социалистік Еңбек Ері М. Демченконың 1961 жылы 31 наурызда Торғай жерінен алғаш кен қазған экскаваторының ожауы, кен үлгісі қойылған. 1916 жылғы Торғай көтерілісінің қолбасшысы Амангелді Иманов пен көрнекті мемлекет қайраткері Әліби Жангелдиннің қоладан құйылған келбеттері бедерленген биіктігі 5,25 метр метр мәрмәр тақта орнатылған. Музей қорына барлығы 72 мыңнан астам мүліктік және құжаттық материалдар жиналған, оның 20 мыңға жуығы негізгі қорға жатады. Бұлардың көпшілігі материалдық және тарихи археологиялық жағынан аса құнды дүниелер. Археологиялық қазба барысында табылған неолит және андронов мәдениетінің мүліктері, Қожай-1 обасынан шыққан шанышқылар мен басқа да еңбек құралдары, Тоқанайдан аршылған қос қабатты қабірлер, жыланшық өзенінің аңғарынан қазып алынған мамонттың қаңқасы өлке тарихының терең тамырларын танытады. Музейдің арнаулы бөліміне жергілікті тұрғындардың қолданбалы өнері туындыларына жататын былғарыдан, жүннен, сүйектен, ағаштан жасалған бұйымдары, күміс алқалар мен салпыншақтар, сақина, жүзік, қапсырма және тағы да басқа әсемдік заттары қойылған. Арқалық қаласы маңына жыл сайын қонып жатқан ғарыш кемелерінің батырларымен таныстыратын экспонаттар өз алдына бір төбе. Алдыңғы қабырғасы ұлттық мәрмәр оюмен өрнектелген музей үйі 1982 жылдан мемлекет қорғауына алынған. Музей мүліктерін жинап, тақырыптық-экспозициялық жоспарын жасауға және оның ғимаратын қайта жобалау ісіне белгілі қоғам қайраткері, сол кезеңдегі Торғай облыстық партия комитетінің хатшысы Өзбекәлі Жәнібеков пен оның тұңғыш директоры журналист- жазушы Т.Рсаев көп еңбек сіңірген.[1]
- ↑ "Торғай елі" энциклопедиясы. Құрастырған Т.Рсаев. Алматы,"Арыс" баспасы 2013 жыл