Асбес

Асбест (грек. asbestos — сөнбес, бұзылмас) немесе талшықтас— силикаттар класының серпентиндер мен амфиболдар топтарындағы аса жіңішке талшықты минерал. Хим. құрамы жөнінен магний мен темірдің, ішінара натрийдің сулы силикаты болып табылады. Серпентин тобындағы хризотил А-тің хим. формуласы: Ол монклиндік сингонияда кристалданады, кесектерінің түсі жасыл, сұрғылт сары келеді, ажыратылған талшықтары — ақшыл, боз, жібектей жылтыр. Қатт. 2-2,5, тығызд. 2,4-2,6 г/см3, талшықтары иілгіш, майысқыш, балқу температурасы 15000С-қа жуық, жылу мен электр тогын нашар өткізеді. Талшықтарының ұзынд. 50 мм-ге, кейде 250 мм-ге жетеді. 14 минералды қамтитын амфибол А-тің жалпы хим. формуласы мұндағы Талшықтары радиал сәулелі болып ретсіз, қиғаш орналасады, ұзынд. 6-70 мм-ге жетеді. Амфибол А-тің қышқылға төзімділігі мен жылуға беріктігі аса жоғарғы. Олардың ішіндегі ең маңыздылары әрі көбірек пайдаланылатындары — крокидолит, антофиллит, амозит, родусит. Хризотил-А. гидротермалдық ерітінділердің әсерінен серпентинденген, магнитке бай ультранегізді жыныстарда, доломиттенген әктастарда, ал амфибол-А. шөгінді және метаморфтанған магмалық жыныстарда кездеседі. Хризотил-А-тен отқа, ыстыққа төзімді тоқыма бұйымдары, құрылыс материалдары, қағаз, резина, пластмасса, электр техникасы, асбестцемент бұйымдарына толтырма дайындайды. Амфибол-А-ті жылу мен отқа, жебір ортаға (қышқыл, сілті, теңіз суы) төзімді бұйымдар жасауға қолданады. Қазақстандағы Жітіқара хризотил-А., Бөгетсай антофиллит-А., Қумола родусит-А. кендерінің өндірістік маңызы зор.