Атырау облысының құбыр көлігі
Атырау облысындағы алғашқы мұнай құбыры қазан төңкерісіне дейін салынып, іске қосылды. Ол ұзындығы 154 шақырым болатын Доссор-Ракуша -Каспий құбыры.
Каспий-Орск мұнай құбыры өңдеу
1932 жылы 16 маусымда Еңбек және қорғаныс советі Каспий-Орск мұнай құбыры құрылысын салу жөнінде қаулы қабылдады. Құрылыс басқармасының қарамағына мемлекеттен 20 шынжыр табанды, 50 дөңгелекті трактор, 2 экскаватор, 2 жеңіл және 50 жүк машинасы бөлінді.
Құрылыс жұмысы екі жақтан - солтүстікте Орск және оңтүстікте Гурьев (Атырау) бағытында қатар басталып кетті. Құбырдың алғашқы тұрбалары 1932 жылдың көктемінде кемемен Каспий теңізі арқылы Гурьевке әкеліне бастады. Осы жерде поезға тиеліп, тар табанды темір жолмен Доссорға жеткізілді. Доссордан Қояндыға дейін автомашинамен тасыды. Одан әрі қарай трасса бойына түйе керуендері дамылсыз жүріп тұрды.
Тұрбаларды тиеу, түсіру жұмысы түгелдей қол күшімен атқарылды. Әсіресе, тұрбаларды кемеден жағаға шығару аса қиын әрі қауіпті жұмыс еді. 784 км Каспий-Орск құбыры 1935 жылдың аяғында пайдалануға берілді. Құбыр Ембі мұнай орындарын игеруді тездетті. [1]
Теңіз- Новороссийск мұнай құбыры өңдеу
Қазақстан мұнайын дүниежүзілік рынокқа шығару ушін 2001 жылы ұзындығы 1580 ш. жылына 67 млн. тонна мұнай өткізу қабілеті бар Теңіз- Новороссийск мұнай құбыры іске қосылды. 2001 жылғы 25 наурызда КҚК аясындағы Теңіз Новороссийск құбырына мұнайды бірінші сынамалы құю басталды, бұл құбыр кен орнын Ресейдегі Новороссийск қаласының қасындағы Южная Озерейка теңіз терминалымен байланыстырды. Бұл жүйені толтырудың өзіне ғана 800 мың тонна мұнай қажет боды. 2001 жылғы қарашада КҚК құрылысы толығымен аяқталып, оның ресми ашылу салтанаты болып өтті. КҚК бойынша бірінші болып тасымалданған Теңіз мұнайы мұнай құю танкерлерімен Босфор және Дарданелл бұғаздары арқылы өтіп, әлемдік нарыққа кетті.
КҚК жүйесінің Теңіз-Новороссийск мұнай құбыры пайдалануға қосылған күннен бастап Теңіз мұнайының экспорты үшін басты көлік магистральі рөлін атқара бастады.
Басқа құбырлар өңдеу
Атырау облысының территориясымен мемлекет аралық маңызы бар транзитті мұнай және газ құбырлары өтеді. Олар: Орта Азия - Орталық газ құбыры
Өзен - Атырау - Самара мұнай құбыры, 1968-70 жылдары салынған ұзындығы 1500 ш.
Теңіз-Атырау-Грозный мұнай құбыры, 1989 жылы салынған ұзындығы 678 ш.
2003 жылы «Солтүстік-Батыс» тұрба құбыры компаниясы «Мұнайтас» қазақстандық-қытай кәсіпорны Кеңқияқ-Атырау мұнай құбырының құрылысын аяқтады. Мұнай құбырының ұзындығы 486 шақырым (273 шақырым Атырау облысының аумағында орналасқан).
Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг Б.В. (КИО ұзындығы 450 шақырым «Үлкен Шаған-Атырау» жаңа тұрба құбырының құрылысын салды.
Иран, Қытай, Түркия арқылы өтетін, мұнайды шығысқа тасымалдаудың баламалық жолдарын іздестіру жөніндегі жұмыс жалғастырылуда.[2]
Газ құбыры өңдеу
Облыстың басты газ құбырының ұзындығы 3058 шақырым, жылына өткізу қабілеті 40,8 млрд. текше метр. Қазіргі уақытта Орта Азия- Орталық, Мақат-Солтүстік Кавказ транзиттік газ құбырына айына 250 млрд. текше метр көлемінде түрікмен газы және жылына 0,8 млрд. текше метр Теңізшевройл жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің газы жіберіледі.
Бұдан басқа, қазіргі уақытта ТШО өндірген құрғақ газды Қазақстанның газ құбырына тасу үшін Теңіз-Құлсары газ құбыры пайдалануда. 2004 жылы бұл газ құбырының екінші тармағының құрылысы салынып, ол Орта Азия-Орталық магистральды газ құбырына жалғанды. Бұл құбыр Орталық Азиядан, соның ішінде Қазақстаннан, Ресей арқылы Украинаға және әрі қарай батыс елдеріне қарай газ экспортын қамтамасыз етеді. [3]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Ғинаятолла Нығмет. Солтүстік Каспий жағалауындағы көлік қатынасы. Атырау 2008. ISBN 9965-07-391-0
- ↑ Е.Қаженбаев Атырау облысының географиясы ISBN 9965-741-14-х
- ↑ Теңізшевроил 15 жыл ISBN 0-9554800-2-7 978-0-9554800-2-7