Аурушаңдық

Аурушаңдық (латын тілінен аударғанда morbidus – «ауру, сау емес») — қандай да бір себептерге байланысты адамның денсаулығы нашарлап, мүгедектікке немесе ауруға шалдығуы^[1]. Бұл термин аурудың кез келген түрімен, туындайтын кезеңдерінен және оның науқасқа әсер етуімен сипатталады. Ауыр науқастардың арасында сырқаттанушылық деңгейі көбінесе жансақтау бөлімінде баллдық жүйемен өлшенеді. Бірлескен ауру немесе қатар жүретін ауру деп, аурудың бірнеше түрлерінің бір мезгілде болуын (мысалы: шизофрения және нашақорлық сияқты ауру түрлері) айтады.

Эпидемиологияда және актуарлық ғылымда сырқаттану термині (сонымен қатар аурушаңдық деңгейі немесе сырқаттанушылық жиілігі) аурудың немесе медициналық жағдайдың таралу деңгейін немесе белгілі бір уақыт ішінде белгілі бір жағдайды бастан өткерген адамдардың пайыздық мөлшерін білдіруі мүмкін (мысалы, бір жылда адамдардың 20%-ы тұмаумен ауырады)^[2]. Аурудың бұл өлшемі, белгілі бір уақыт аралығында қайтыс болатын адамдардың үлесі салмағының өлім-жітім деңгейіне қарама-қайшы келетінін көрсетеді.

Аурушаңдық — аурулардың тұрғындар мен әр түрлі топтар арасында таралу көрсеткіші.^[3] Бүкіл халық арасында және халықтың белгілі бір топтарында барлық аурулардың таралу деңгейін, жиілігін көрсетеді.

Халықтың аурушаңдығын зерттеу және сипаттау үшін үш ұғым бар: алғашқы аурушаңдық, аурушаңдық, патологиялық зақымдану.

Алғашқы аурушаңдық - бұл берілген жылы жаңадан пайда болған аурулардың жиынтығы; бұл көрсеткіш жаңадан пайда болған аурулардың санының халықтың орташа санына қатынасын 1000-ға көбейту арқылы есептеледі.

Аурушаңдық — бұл пациенттер осы жылы жүгінген, халық арасында жаңадан пайда болған және бұрыннан бар барлық аурулардың жиынтығы; бұл көрсеткіш, бір жылдағы барлық аурулар санының халықтың орташа санына қатынасын 1000-ға көбейту арқылы есептеледі.

Патологиялық зақымдану — медициналық тексерулер кезінде анықталған аурулар мен патологиялық жағдайлардың жиынтығы; медициналық тексеру кезінде анықталған аурулар санының қаралған адамдар санына қатынасын 100 немесе 1000-ға көбейту арқылы есептеледі.

Халықтың аурушаңдығы туралы ақпарат алудың негізгі көздері:

Халықтың амбулаториялық-емханалық мекемелерге медициналық көмекке жүгінуі кезінде ауру жағдайларын тіркеу;
Ауруханаға жатқызу жагдайларын тіркеу;
Медициналық тексерулер кезінде анықталған ауруларды тіркеу;
Патологиялық-анатомиялык жэне сот-медициналық зерттеулердің деректері бойынша ауру жағдайлары мен өлім себептерін тіркеу.

Дереккөздер өңдеу

↑ «Мorbidity». Dorland's Medical Dictionary for Health Consumers. Elsevier. 2007. Archived from the original on 7 November 2017. Retrieved 6 November 2017 – via http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/
↑ Kirch, Wilhelm (13 June 2008). Encyclopedia of Public Health: Volume 1: A – H Volume 2: I – Z. Springer Science & Business Media. p. 966. ISBN 978-1-4020-5613-0. Archived from the original on 4 April 2023. Retrieved 3 January 2023.
↑ О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0

[1] «Мorbidity». Dorland's Medical Dictionary for Health Consumers. Elsevier. 2007. Archived from the original on 7 November 2017. Retrieved 6 November 2017 – via http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/

[2] Kirch, Wilhelm (13 June 2008). Encyclopedia of Public Health: Volume 1: A – H Volume 2: I – Z. Springer Science & Business Media. p. 966. ISBN 978-1-4020-5613-0. Archived from the original on 4 April 2023. Retrieved 3 January 2023.

[3] О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0

[1]

[2]

[3]