Ах-ай гроты

	Ах-ай гроты
	Лушена Будда және Медициналық Будда, Шыңжаңдағы Ах-ай гротындағы қабырға суреттері
Орналасуы
Ел	Қытай
Аймақ	Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданы
	Ах-ай гроты Ортаққорда

Ах-ай гроты (қытайша: 阿艾石窟) ― жартасқа қашалған жеке шағын буддалық үңгірі және Кизилия (克孜利亚大峡谷), Куча, Шыңжаңдағы Үлкен каньонда орналасқан. Бұл аймақты Ах-ай қаласы басқарады, сондықтан оның атауы. Гротты 1999 жылы сәуірде Туди Аззе (қыт. 吐地阿孜) есімді жас ұйғыр шопан емдік шөптерді жинап жүрген кезінде тапқан.

Шыңжаңдағы Безеклік үңгірлері немесе Қызыл үңгірлері сияқты басқа танымал жерлермен салыстырғанда, Ах-айдың шағын гроты соншалықты танымал емес. Үңгірлердің фрескалары вандализмнен зардап шекті.

Грот өңдеу

8 ғасырда адал қарапайым адамдардың қаржылық қолдауымен салынған үңгір Кучалық буддизмінің гүлденген дәуірінің туындысы болды. Қабырғада ұсынылған Вайрочананың суреті Тан әулетінің буддалық эзотерикалық әсерін көрсетеді^[1].

Үңгірдің ұзындығы 4,6 м, ені 3,4 м және биіктігі шамамен 2,5 м, тік төртбұрышты жазықтығы және люнет қоймасы бар. Тік бұрышты саздан жасалған құрбандық үстелі жердің ортасында орналасқан және ұзындығы 2,53 метр, ені 2,05 метр және биіктігі 0,45 метр. Нашар сақталғандықтан, қабырға суреттерінің оннан бір бөлігі ғана бүгінгі күнге дейін сақталған. Алдыңғы қабырғада Амитаюрдхьяна сутрасының ішінара сақталған трансформациясы бейнеленген, оның стилі Дунхуан фрескаларына ұқсас. Сол жақ қабырғадағы қалған бес фигураның төртеуі Бхайшаджягуру, Вайрочана, Манджушри және тағы бір Бхайшаджягуру болып анықталды. Оң жақ қабырғадағы үш фигураны — екі тұрған бодхисаттва мен бір отырған будданы анықтау мүмкін емес, себебі олардың ауыр зақымдануы. Күмбезді төбесі отырған Будданың шағын бейнелерімен толтырылған^[2].

Ах-ай гротының көркем бейнесі Шығыс Орталық Азия мен Тан әулетінің мәдени бірігуін, сондай-ақ сарвастивада үстемдік ететін патшалық болған Кучаға махаяна буддизмінің әсерін көрсетеді.

Галерея өңдеу

Бхайшаджьягуру
Вайрочана
Манджушри
Манжушри кескіндемесінің қалпына келтірілуі

Дереккөздер өңдеу

↑ Wang, Jianlin, ed (25 September 2019) (in zh-hant). 龜茲文化詞典. Taipei: Stephen Ye Culture. ISBN 9789576819438. https://books.google.com/books?id=VfWyDwAAQBAJ&dq=%E9%98%BF%E8%89%BE%E7%9F%B3%E7%AA%9F+%E7%A0%B4%E5%A3%9E&pg=PT477.
↑ Lai, Wen-ying (2010). "論新疆阿艾石窟的盧舍那佛" (in zh-hant). Yuan Kuang Journal of Buddhist Studies (Taoyuan, TW: Yuan Kuang Institute of Buddhist Studies) (16): 152–153. ISSN 1608-6848. http://buddhism.lib.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JR-BJ010/bj010372848.pdf. Retrieved 27 November 2021.

[Wang-1] Wang, Jianlin, ed (25 September 2019) (in zh-hant). 龜茲文化詞典. Taipei: Stephen Ye Culture. ISBN 9789576819438. https://books.google.com/books?id=VfWyDwAAQBAJ&dq=%E9%98%BF%E8%89%BE%E7%9F%B3%E7%AA%9F+%E7%A0%B4%E5%A3%9E&pg=PT477.

[2] Lai, Wen-ying (2010). "論新疆阿艾石窟的盧舍那佛" (in zh-hant). Yuan Kuang Journal of Buddhist Studies (Taoyuan, TW: Yuan Kuang Institute of Buddhist Studies) (16): 152–153. ISSN 1608-6848. http://buddhism.lib.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JR-BJ010/bj010372848.pdf. Retrieved 27 November 2021.

[1]

[2]