Аэлита (фильм)

"Аэлита" - классикалық советтік мылқау Яков Протазановтың көркем фильмі, Алексей Николаевич Толстойдың фантастикалық повестінің азат экрандануы.

Аэлита
Жанры	Фантастика
Режиссёрі	Яков Протазанов
Сценарийдің авторы	Федор Оцеп
Басты рөлдерде	Юлия Солнцева
Операторы	Юрий Желябужский
Кинокомпания	Межрабпом-Русь
Ұзақтығы	113 мин.
Мемлекет	КСРО
Тілі	орыс

Сюжеті

Фильм азаматтық соғыс бітіп, ЖЭС (жаңа экономикалық саясат) басталар кезде, 1921 жылдың желтқосанында, Петроград қаласында бастау алды. Мемлекет түгелімен қиратылған, қалаларда аштық кеңінен таралды. Лось және Спиридонов атты инженерлер құпия радиобелгілер ала бастайды, олардың мағынасын ашпақ болады.

Марстағы қуат басқармашысы Гор Жер планетасының өмірін қадағалауға мүмкіндік беретін машина ойлап табады. Тускуб атты әмірші бұл жөнінде ешкімге тіс жармасын деп бұйырады. Алайда, Марстың ханшайымы Аэлита машина жайлы біліп қояды және Гордан оған Жер планетасын көрсетуін өтінеді. Жер шарында көрген көптеген суреттермен қоса Аэлита Лосьті де көреді. Ол Жер шары жайыда көбірек білгісі келеді, Жер шарының тұрмыс-тіршілігін тереңірек сезгісі келеді. Аэлита Марс планетасының ханшайымы болса да, ол жай ғана патшалық құрады. Шын мәнінде, Марсты Тускуб бастаған "Үлкендер" кеңесі басқарады. Марс жұмысшылары құл ретіде қалыптасып қалған, артық жұмысшыларды тоңазытқышта қатырып қойып, қажет кезде ерітеді екен.

Лосьтің әйелі Наташа Мәскеулік теміржолдардың бірінде қызмет етеді. Осы Мәскеулік эвакопункт арқылы соғыста жараланған қызыләскер Гусев және аферист Эрлих пен оның әйелі Елена өтеді. Эрлих өзінің әйелін қарындасы ретінде таныстырады. Гусев госпитальға жөнелтілсе, Эрлих Еленаның алғашқы күйеуі Спиридоновтың үйінде тоқтайды. Елена Спиридоновтың көңілін аулап, жиған-тергендері ақырындап өзіне ала бастаса, Эрлих қоймаға мүлікбасы болып жұмысқа тұрады. Эрлихті Лосьтің үйіне қоныстандырады. Эрлих бірден Наташаның көңілін аулай бастайды. Бұны Лось байқады. Оған Наташа да Эрлихке көңіл аударғандай боп көрінеді және Лось Наташаны қызғанады екен. Мезгілдес ол планетааралық жобасын жалғастыра отырып, Марстан оны бақылап жүрген Аэлитамен кездесу жайлы армандайды.

Жұрт Эрлих артық шығын келтіреді деп сезіктене бастайды. Алайда, Эрлих бұл жаладан құтылып кетеді. Істің шикілігін сезген тыңшы Кравцов бұл істі з мойынына алады.

Наташаны Эрлихке қызғанған ол Волховстрой қаласына ұзақ іссапарға жөнеледі. Ол жақта ол Спиридоновтаң хат алады. Спиридонов КСРО-дан кетпекші екен. Мәскеуге оралысымен Лось өз әйелінің Эрлихке шектен тыс ерік бергенінің куәсы болып, ашу үстінде Наташаны атады және дереу қарасын батырады. КСРО-дан кеткен Спиридоновтың атын жамылып, Лось Мәскеу сыртында интерпланетонеф сала бастайды.

Кравцов сезікті Спиридоновты байқап қалаып, оны торуылдайды. Ол Спиридонов заңсыз КСРО-ға оралып, Наталья Лосьті өлтірді деп сезіктенеді. Кравцов кеменің ұшуына бірнеше минут қаларда интерпланетонефті құру алаңына түседі. Ол Спиридоновты тұтқындамақшы болады, алайда, оның ордені болмағандықтан, Кравцов жіпсіз байлаулы қалады. Осы кезде госпитальда әбден жазылып шыққан Гусев те Лоське келіп қосылады. Кравцов кемеге байқалмастан еніп кетеді. Дәл сол сәтте кеме зымырай жөнеледі. Кравцов әйтеуір дегенде орден тауып, Бұны Спиридоновқа көрсеткен еді, Спиридонов жасанды сақалын шеше салып, инженер Лосқа айналады.

Марста Жер планетасынан кеме жөнелтіліп, оларға қарай ұшып келе жатқанын байқайды. Бұны естіген Тускуб бұл кеменің ара-қашықтығын есептеп, дереу жоюға бұйырады. Алайда Тускубтың бұл арам ойының жүзеге аспауына Аэлита өз үлесін қосады. Аэлита кеменің ара-қашықтығын есептеген агрономды өлтіруге бұйырады. Аэлита және оның күңі Ихоша Жер планетасынан келгендерді өздері қарсы алады. Лось Аэлитаны көріп, бұрынғыдан да қызыға түседі. Кенеттен Аэлита оған қайтыс болған Натальяның кейпінде көрініп, Лось істеген ісіне өкінеді. Ал Красцов болса жергілікті тәртіп сақшыларын көмекке шақырады, алайда, бұнын орнына олар Кравцовты қамауға алады. Тускуб жат планеталықтарды тауып, олардың көздерін жоюды талап етеді. Гусев жұмысшылар орамына өтіп кетіп, ол жақта кейін көтеріліске ұласқан былық шығарады.

Көтеріліс ойдағыдай өтеді, алайда Аэлита, жат планеталықтардың үмітіне қарамастан, әскерге жеңісті тойлап жатқан жұмысшыларды атуға бұйрық береді. Аэлитаны тоқтатпақшы болған Лось оны өлтіреді. Ол оянды. Марсқа ұшу оның жай ғана түсі болып шығыпты. Ол «АНТА… ОДЭЛИ… УТА…» деген жазулары бар жарнаманы көреді. Құпиялы радиосигнал жай ғана жарнама компаниясының аларман табу үшін жасаған қулығы екен. Лось үйіне оралып өз әйелін аман-сау көреді. Ал Эрлих болса ұрлаған заттарымен бірге жасырынып жүр. Эрлихті кейін қылмысты істерді тергеу қызметкерлері қамауға алады.

Лось өзінің интерпланетонефінің сызбаларын алып, жағып жібереді. Ол Жерде аяқталмаған іс барында Марс жайлы армандаудың қажеті жоғын түсінеді.