Ақтоғай орта мектебі

Ақтоғай орта мектебі — Махамбет ауданының Ақтоғай ауылында орналасқан орта мектеп.

Ақтоғай орта мектебі
Негізгі ақпарат
Құрылды	1981 жыл
Директоры	Ізғали Жоламан Ізғалиұлы
Түрі	орта мектеп
Оқушылар саны	200
Мекенжайы	Атырау облысы, Махамбет ауданы, Ақтоғай ауылы, М. Өтемісұлы көшесі, 25А
Эл. поштасы	aktogay-sh@mail.ru
Сайты	https://aktogai.mahambet-bb.kz/kz/

Тарихы

Ақтоғай ауылы Атырау облысы Махамбет ауданында орналасқан шағын ауыл. Ақтоғай ауылдық округіне Атамбаев, Кеңөріс, Бала Ораз елді-мекендері кіреді. Ауыл 1981 жылы «Қазақ КСР-ның 60 жылдығы» атындағы кеңшардың құрылуымен байланысты. Ақтоғай деп аталуының себебі үлкендердің айтуы бойынша көрші жатырған Сарытоғай, Көктоғай (бұрынғы атауы Зеленый) ауылдарының атауларына байланысты болуы мүмкін.

Аталған кеңшар бұрынғы Бақсай (Шой) деп аталған елді мекеннің жанынан бой көтерген еді. Бұл ауылдың тарихы ХVIII ғасырдан бастау алады. Ол кезеңде Патша үкіметі Еділ бойы, Орал, Сібір мен Қазақстан өңірінде әскери бекіністердің, ескі шептерінің жарақталуын жасақтауға және жаңа шептер салуға кіріскен. Осы уақыттарда Жайық өзенінің оң жағалауынан орыс-казактардың күшімен Сахарная, Калмыково, Гребенщиково, Кулагино, Зеленый, Карманово, Тополев (Топайлы), Бақсай (Шой) т.б әскери бекіністері салынып, патша үкіметінің суық қаруланған орыс-казак әскерлері тұрақтаған. Соңғы үш бекініс қазір Ақтоғай ауылдық округінің жеріне кіреді. Қазан төңкерісінен кейін ауыл шаруашылығын ұжымдастыру кезінде 1929 жылы Бақсай ауылында «Путь Ленина», Карманово ауылында «Киров», Топайлыда «Путь Ильича» ұжымшарлары құрылып жұмыс жасаған. 1930 жылы сол ұжымшарлармен қатар «Гурьев» қой кеңшары ұйымдастырылған. Оның орталығы Бақсай ауылында болған. Кейін 1942 жылы орталығы Таңдайға көшірілген. Осыған орай Бақсайлықтар Таңдайға қоныс аудара бастаған. Осы кезде мектепте оқитын оқушылардың көпшілігі және мұғалімдердің бірқатары да көшкен.

Ақтоғай орта мектебі Бақсайда орталау мектебінің ізбасары деп қарастырған дұрыс. Бақсай орталау мектебінің нақты қай уақытта ашылғандығы жөнінде әзірге ақпарат жоқ. Бірақ осы мектепте жұмыс жасаған мұғалімдердің өмірбаяндарын іздестіріп, зерделеу барысында М.Ф.Харкин атты мұғалімнің Орал гимназиясын бітіргеннен кейін 1912 жылы Бақсай ауылындағы мектепке жіберілгендігі туралы ақпарат бар. Демек, 1912 жылдың өзінде-ақ мектеп жұмыс жасап тұрған. Бұл мектеп шамамен 1970-71 жылдарға дейін жұмыс жасаған. Бұл мектепте әр түрлі жылдарда Хрущев Данил Тимофеевич, Дүйсенғалиев Мәтеш, Жұмашев Молдаш, Кәкішев Шәміл Кәкішұлы, Тасымбаева Қатша, Байшуақова Тыныштық Менешқызы, Бағытова Қапиза, Бижанов Сенбі, Жайлашев Нұреден, Жұмалиев Сапарғали, Ермұханов Сәңкі, Өміралиев Зияш, Айтенова Зәру, Абишев Төлеу, Аманов Амангелді, Бердімұратов Сембай, Ғабдиев Рысбай, Машанов Әбілхайыр, Маханова Айша, Бижанова Латима, Керешов Сәрсенғали, Баймұратов Рамазан т.б еңбек еткен. Бақсайдағы мектеп жабылары алдында бастауыш мектеп болып жұмыс жасаған. Балалардың азаюына байланысты 1972 жылы мектеп жұмысын тоқтатып, оқушылар Сарытоғай, Махамбеттегі интернатқа бөлініп кеткен. Мектептің жабылары алдында мектеп директоры болып жоғарыда аталған Машанов Әбілхайыр және мұғалім Маханова Айша қызмет еткен. Екеуінің де ұрпақтары қазіргі таңда Ақтоғай ауылында тұрады.

Мектеппен қатар Бақсай ауылында жетім балалар үйі болған. 1946 жылы Жаманқала ауданындағы жетім балалар үйі Бақсай ауылындағы 1885 жылы салынған бақылаусыз қалған ескі үйге көшірілген. Директоры болып Көзболов Көшкінбай тағайындалған. Кейін Бекбергенов Махмұт, Әйтенов Әбдірахман, Қайыров Жұмағали, Себекова Оңайша, М.Дюсенгалиева жұмыс жасаған. Бұл үйге Зелёныйдағы (қазіргі Көктоғай) жетім балалар үйі келіп қосылады. 1963 жылы жетім балалар үйі Доссор поселкесіне көшірілген.

Жоғарыда айтылған ауылымызға қарасты Топайлы, Карманово елді-мекендерінде де мұрағат деректеріне сүйенсек 1926 жылдары мектеп жұмыс жасап тұрған және бірқатар танымал тұлғалар еңбек еткен. Яғни, бұл естеліктер мен деректерден мектебіміздің тарихы тым тереңде жатқандығын көре аламыз. Бұл тарихты зерттеу, сол кездегі сауатсыздықты жою, ағартуға үлес қосқан білім ордалары, мұғалімдері туралы естеліктер мен ақпараттарды жарыққа шығару болашақтағы біздің борышымыз деп білемін.

Сонымен ескі Бақсайдың солтүстігіне қарай Темір астау деп аталған жерден Жайық өзенінен 5-6 шақырым қашықтықтан Новобогат ауданының Забурын, Манаш т.б елді-мекендеріне жем-шөп дайындайтын «Қазақ КСР-сының 60 жылдығы» атындағы кеңшар қайта ұйымдастырылады. Кеңшардың келуімен ауылға жан бітіп мектеп ғимараты, ауыл маңындағы елді-мекендердегі малшылардың балаларына арналып интернат ғимараты, жаңа үйлер бой көтере бастайды.

Халық депутаттарының Новобогат аудандық Кеңесі Атқару комитетінің 1981 жылғы 21 шілдедегі №266 қайта ұйымдастырылған «Қазақ КСР-сының 60 жылдығы» атындағы кеңшардың орталығында сегізжылдық мектеп ашу жөніндегі шешімін қарастыра келе, Халық депутаттарының Гурьев облыстық Кеңесі Атқару комитеті 1981 жылғы 28 шілдедегі №316 шешімге сәйкес жем-шөп дайындайтын кеңшардың орталығынан сегізжылдық мектеп ашқан.

Жоғарыда айтылған Халық депутаттарының Новобогат аудандық Кеңесі Атқару комитетінің 1981 жылғы 21 шілдедегі №266 шешіміне сәйкес жаңадан ашылған сегізжылдық мектепке «Ақтоғай» атауын берген.

Атқару комитетінің 1981 жылғы 1 қыркүйектегі №330 шешімінің негізінде мектептің ашылуы Қазақстан Ленин комсомолының 60 жылдығы мерекесіне сәйкес келгендіктен Ақтоғай сегіз жылдық мектебінің атауын «Қазақстан Ленин комсомолының 60 жылдығы» атындағы сегіз жылдық мектебі атауына ауыстырылған.

Мектеп өз жұмысын 1981-1982 оқу жылында құрамындағы 10 мұғаліммен және шамамен жүзшақты білім алушымен бастаған. Алғаш мектептегі жұмысты ұйымдастырып бастағандар директоры және тарих, дене тәрбиесі пәндерінің мұғалімі Сәрсенғалиев Бағытжан, директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары және география пәнінің мұғалімі Жүнісов Мұқажан, химия және биология пәндерінің мұғалімі Канкомов Қырым, қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Ибрагимов Ержігіт, Орыс тілі пәнінің мұғалімі Өтемісова Зауран, математика пәнінің мұғалімі Шолахова Орынша, физика және математика пәндерінің мұғалімі Сағындықова Оңаш, бастауыш сыныптардың мұғалімдері Қабдолова Қарлығаш, Ілиясова Мағрипа, Әлімбаева Қайырлы болды.

Халық депутаттарының Новобогат аудандық Кеңесі Атқару комитетінің 1983 жылғы 9 наурыз күнгі кезекті мәжілісінде «Қазақ КСР-сының 60 жылдығы» атындағы кеңшар экономикасының дамуына, тұрғындардың көбеюіне, мектеп жасындағы балалар санының артуына байланысты және жергілікті жұмысшы кадрларды дайындау мақсатында Ақтоғай сегізжылдық мектебін 1983-1984 оқу жылында орта мектеп ретінде қайта ұйымдастыру мәселесі қаралып, шешім шығарылған.

Сондай-ақ, Халық депутаттарының аудандық кеңесінің атқару комитеті қайта ұйымдастырылып жатқан мектепті педагогикалық кадрлармен қажетті оқу-материалдық базамен жабдықтауға бағытталған нақты іс-шаралар жасақтап, жүзеге асыруды Ақтоғай ауылдық Кеңесі атқару комитетінің төрағасы Б.Сәрсенғалиевқа, «Қазақ КСР-сының 60 жылдығы» атындағы кеңшар басшысы А.Жарылғасовқа және аудандық халық ағарту бөлімінің меңгерушісі С.Қарабалинға міндеттеген.

Осы құжаттан аудан басшылығының оқуды тәжірибемен байланыстыруда жұмыстар жүргізгенін көруге болады. Себебі, жергілікті жұмысшы кадрларға байланысты кеңшардың қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында «Тракторы сельскохозяйственные машины и основы агротехники» бағдарламасы бойынша тереңдетілген оқу-тәжірибе енгізуді ұсынған. Бұл бағдарлама біз ес білгенге дейін жұмыс жасап тұрған еді.

Осынау жылдарда мектебімізде оқушыларға білім мен тәрбие берудегі еңбектері еленіп, жоғарғы марапаттарға ие болған ұстаздарымыз еңбек етті. Атап өтер болсақ. 1972 жылы Қазақ КСР-сының озық қызметкері атанған Жүнісов Мұғажан, осы марапатқа 1980 жылы ие болған Әбуова Ұлмекен Қапезқызы, ҚР білім беру ісінің үздігі атанған ұстаздарымыз Зайдуллина Саясат Зайдоллақызы (1987), Аташева Мария Сыбанқызы (1995), Мұрат Аташұлы (1999), Ғарифолла Дауылбайұлы (1999).

Осындай және тағы да басқа ұстаздар еңбек еткен 40 жылдық тарихы бар мектептен 3 алтын белгі, 1 күміс белгі және 4 үздік аттестат иегерлері шықты.

Қазіргі таңда мектеп түлектерінің ішінен Аташев Берік (философия ғылымдарының кандидаты), Аташев Серік (филология ғылымдарының кандидаты), Идрисова Үздік (тарих ғылымдарының кандидаты), Біралиева Гүлмира (филология ғылымдарының кандидаты) секілді ғылым кандидаттары да шықты.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 19 қазанындағы №1566 қаулысына сәйкес Ақтоғай орта мектебі Исатай ауданынан Махамбет ауданының қарамағына берілді.

2000-2001 оқу жылында директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары Ахмет Аққали Қабижанұлы оқу-тәрбие үрдісін жергілікті жерде ұйымдастыру мәселесіне орай «Сорос-Қазақстан» үкіметтік емес қоғамдық қорының ұйымдастыруымен өткізілген «Мектеп жергілікті қауымда білім беру орталығы» атты байқауға қатынасып, қордың үздік жобаға тағайындаған 5 (бес) мың доллар қаражатын жеңіп алды.

Мектепті әр түрлі жылдарда Сәрсенғалиев Бағытжан, Жүнісов Мұқажан, Сатханбаев Қазбек, Канкомов Қырым, Хамзин Қалеш, Тасқалиева Бибінұр, Ілиясұлы Манас (6-сурет) сынды тәжірибелі ұстаздар басқарды. Мектепте директордық оқу ісі жөніндегі, тәрбие ісі жөніндегі орынбасарлары қызметтерін тәжірибелі мамандар жүргізіп, мектептің дамуын үлкен көмегін тигізді.

2014 жылы Каспий құбыр консорциуымы кезінде уақытша деп салынған ескі ғимараттың жанынан жаңа заманауи үлгідегі 120 орынға есептелген мектеп салып берді.

Қазіргі таңда 200 оқушыға 31 педагог білім мен тәрбие беріп, елдегі білім саласының дамуына үлес қосып келеді. Мектепте жоғары санатты 2, бірінші санатты 4, педагог-зерттеуші 8, педагог-сарапшы 8, педагог-модератор 3 мұғалім еңбек етеді. Қазіргі уақыттағы білім сапасы 53%-ды құрап отыр.

Ақтоғай орта мектебі 2013 жылдан бері «Назарбаев Зияткерлік Мектептерінің» тәжірибесін таратуда жетекші мектеп жұмысын атқарып, қазіргі таңда серіктес Талдыкөл орта мектебі, Қ.Қарашаұлы атындағы орта мектебі, Жалғансай орта мектебі, Қ.Ахмедияров атындағы орта мектептермен жұмыс жасауда. Жетекші мектептің жоспарлы жұмыстары мектеп үйлестірушісі Қожырақова Зарифа Каримқызының ұйымдастыруымен жүзеге асады. 2021 жылдан бастап «Жоспарлау мен оқытуда саралаудың әдіс-тәсілдерін қолдану жолдары» атты жобаны қолға алып, серіктес мектептердің мұғалімдерімен онлайн форматта жұмыс жүргізіп жатыр.