Ақ шақшақай
Ақ шақшақай (лат. Motacilla alba) - шағын денелі (20-25 г), әдемі, жіңішке тұмсықты, ұзын құйрықты құс.
| Ақ шақшақай | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 M. alba alba
| ||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
| Motacilla alba Linnaeus, 1758 |
Биологиялық сипаттама өңдеу
Қазақстанда көптеген жерлерде әркімге белгілі бұл құсты «шымшық» деп қате атап жүр. Ақ шақшақайдың жоны - сұр және бауыры - ақ, төсі - қара, қара «телпегі» бар. Әдетте жерде жүреді, ұзын құйрығын жоғарыдан төмен қарай теңселтіп, көзі шалған бунақдененің соңынан қуалап, біраз жүгіреді де, бунақденені әуеде аулау үшін ұшып, көтеріледі. Толқындата, бір сарынды көтеріліп-төмендеп ұшады. Дауысы сыңғырлап, аздап қысқа әуенмен сайрайды.Ұяларды шақшақай кез келген қуыстарға салып, көбінесе жүн және қауырсын төсеп жылылайды. Салындыдағы 5-6 ақшыл сұр жұмыртқаларды аналығы 12-14 күн басады. Балапандарды ата-енелері бірлесіп сонша уақытқа жуық қоректендіреді. Бұл жазда екі рет балапан өргізіп үлгереді.
Таралуы өңдеу
Бұл шақшақай - тек қана Қазақстанның солтүстігі мен шығысында қоныстанады, негізінде орман және орманды дала өңірінің құсы. Суқоймаға таяу орнығады, алайда соңғы жылдары адам түрғын үйлеріне барған сайын жақын орын тебуде. Соның ішінде үлкен қалалар да бар. Қыркүйек және қазан айларында қыстау үшін Азияның оңтүстік өңірлеріне ұшып кетеді. Наурыз-сәуірде қайта оралады. Бұл кезде Қазақстан аумағының барлығынан ұшып өтеді, сондықтан барлық жерде кездесуі мүмкін.
Дереккөз өңдеу
1. Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010.
- ↑ BirdLife International Motacilla alba. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2013). Тексерілді, 26 қараша 2013.