Аңтәрізді кесірткелер

Аңтәрізді кесірткелер (Тһегоmогрһа). Аң тәрізді кесірткелерден сүт қоректілердің алғашқы өкілдері шыққан. Аңтәрізділер тас көмір дәуірінің соңында пайда болып, перм дәуірінде көбейіп алуан түрі тіршілік еткен. Отряд болып бөлінген, қарапайым құрылысты пеликозаврлар котилозаврларға өте жақын болған. Өйткені екеуінің де омыртқалары екі жағынан ойылыңқы және кұрсақ қабырғалары сақталған. Тістері альвеолда орналасқан. Басқа рептилилерде болмайтын, самай сүйектерінде ояздары болған.

  • Сырт пішіні кесірткелерге ұқсас, дене ұзындығы 12 м болатын организмдер. Перм дәуірінің орта кезінде пеликозаврлардың орнына олардан гөрі жақсы дамыған, аңтістілер пайда болған. Олардың тістері азу, күрек, шошоқ тістерге жіктелген, екінші реттегі сүйекті таңдай қалыптасқан.
  • Шүйде сүйегі екіге бөлінген, төменгі жағы негізінен тістер бекитін сүйекке айналған. Шынтақтары артына қарай иілсе, тізелері денесінің алдына қарай иілген. Мұның өзі аяқтарын құрсағының астына жинап алуға мүмкіндік туғызады.

Басқа рептилилерде мұндай ерекшелік кездеспейді. Сөйтіп, скелетінде сүт қоректілерге ұқсас көптеген бёлгілер пайда болған.

  • Аңтәрізділердің көпшілігі жыртқыш, мысалы иносгранцевия (Іпоstгапsеvіа аlехапdгоvі). Ал, кейбір түрлері өсімдіктермен және жануартектес азықтармен қоректенген. Циногнатус деген түрлерінің денесінде бірнеше прогрессивті белгілер болған. Триас дәуірінде аңтістілер көп тараған, бірақ жыртқыш динозаврлар оларды қырып жіберген.

[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. «Омыртқалылар зоологиясы» С. П. Наумов- Алматы «Мектеп» баспасы