Баймұқамбетұлы жолдас

«Баймұқамбетұлы жолдас» — Мұхтар Әуезовтің очеркі. 1935 жылы жазылған.

Шығарма Алтайдағы Ақжал алтын қазу кен орнындағы саяси басшы Жанай Баймұқаметұлының ұйымдастыру, тәрбиелік қызметін көрсетуге арналған. Очерк жанрлық жағынан - портреттік очерк. Оның композициялық құрылысынан, сюжеттік желісінен аңғаратын жәйт - онда әрбір эпизод, әрбір деталь, штрихтар басты кейіпкердің образын ашуға қызмет етеді. Автор суреттеуінде Баймұқаметұлы тек салмақты пікірлер білдіретін білікті маман, жұмысшыларды бір мақсатқа жұмылдыратын іскер басшы ғана емес, сонымен қатар ол қазақ әні мен күйін сүйетін, әдеби кітаптарды ден қойып оқитын, соған ой айта білетін мәдениетті азамат та. Мұның бәрі очерк кейіпкерінің бейнесін жан-жақты ашуға септігін тигізеді. Ақжалдың құлазыған кешегісі мен керкейген бүгінгісі кең байтак, Қазақстанда енді-енді жұмыс істей бастаған бірнеше өндіріс орындарының өткен тарихы мен алғашқы адымдарын танытса, қойшы-қолаңнан шыққан қарапайым Жанай бейнесі - сол кездегі кен орындарындағы басшылардың жинақталған, тұтасқан тұлғасы.

Автор сөз арасында 1932-1933 ж. ашаршылыққа соқтырған асыра сілтеу саясатының зардаптары туралы да жанамалай сыр аңғартып өтеді. Очерктің келесі бір тұсында Әуезов жаңа қалыптасып келе жатқан алғашқы қазақ жұмысшыларының өкілдерімен таныстырады. Тәжірибелі кеншілер Бокин, Қарауылұлы, Ырғызбайұлы сияқты азаматтардың әңгімелері арқылы бас кейіпкер Жанайдың алғашқы ұлттық жұмысшы кадрларын даярлауда, қалыптастыруда сіңірген еңбегі ашыла түседі. 30-жылдары жүргізілген индустрияландыру саясаты кезіндегі, алғашқы бесжылдықтар тұсындағы еңбек адамдарының ерлік істерін керсету мақсатында жазушы алыс аудандардағы өнеркәсіп орындарын да аралаған. Шығыс Қазақстандағы қазақ жұмысшылары тіршілігінен сыр шертетін очерктерінің бірі - осы шығарма. Әуезовтің өндіріс орнының саяси басшысы туралы жазған бұл очеркінде қаламгердің тілдік, стильдік өзгешелігін көрсететін тұстар баршылық. Қазақ публицистикасының сөздік қорын орыс тілінен енген саяси-әлеуметтік, мәдени терминдермен, өндіріске қатысты кәсіби сөздермен байыта түскен.

Шығарманың қолжазбасы сақталмаған. Алғаш рет 1935 ж. 26 қазандағы «Социалды Қазақстан» газетінде жарияланған. Жазушының 20 томдық шығармалар жинағының 8-ші кітабына сол газеттегі нұсқасы өзгеріссіз енгізілген.