Бағалы еңбек

«Бағалы еңбек», жазушы Мұхтар Омарханұлы Әуезовтің мақаласы. Алғашында «Социалистік Қазақстан» газетінің 1949 жылғы 14 тамыздағы санында жарық көрді.

Кейін Әуезовтің «Уақыт және әдебиет» (1962, 305-312-беттер), 12 томдық (11-том, 413-420-беттер), 20 томдық (18- том, 336-344-беттер) шығармалар жинағында жарияланды. Мақалада Әуезов Әбішевтің «Бір семья» пьесасы мен оның алғашқы сахналық қойылымына жан-жақты тадцау жасалған. «Реалистік сипаты келісті шыққан пьеса. Қазақ академиялық драма театрының сахнасында көптен күтілген, талап етілген, бірақ қолдан келмей жүрген анық маңызды, реалистік спектакль туғызуға себепші болды» деп ерекше атап көрсетеді де, драматургтің бұл пьесасы агғашқы нүсқасынан-ақ Жазушылар одағы пленумында, қазақ әдебиетінің онкүндігінде жасалған баяндамаларда тәуір бағалағандығын айтады. «Бірақ сахна - сыншы, театр - таразы» екендігіне назар аударады. Идея мен образдар бұл пьесада жалған тартыспен, үстірт бояумен суреттелмегенін, ізденгіш ойлар жаңаша ерістеп, ерлейтінін айта келіп, пьесаны талдауға кешеді.

Пьесада екі арна: ұлы арна мен қосалқы арна, яғни өндіріске арналған еңбек арқауы және адамдық тартыс арқауы екендігін басты кейіпкерлер Айдос, Жанар, Кремлев образдарына сипаттама беру арқылы нақты көрсетеді, «пьесаның үш адам арасына арналған көріністерінің көбі психологиялық шебер түйіндерге соғады. Көңілге қонымды, болмыска дәл үйлесетін тартыстар тудырып отырады» деп түйіндейді. Пьеса авторының драматургтік талантына тәнті болып, ол бұл пьесасымен қазақ совет әдебиетінің соңғы жылдардағы есуіне, жаңалық табыстарына елеулі үлес косты, жаңа тақырыпты жақсы меңгерді. Шығарманы анық бағалы табыстың бірі деп санаймыз» деп, жоғары баға береді. Сонымен бірге «Пьеса - ойлы, саналы пьеса» дей келіп, кейбір даулы жайларын, кемшіліктерін де жасырмайды. Бұл ретте сюжет қайталау, екінші қатардағы кейіпкерлердің толық жетіліп болмағандығы сияқты олқылыктарды атайды. Пьесаны сахнаға шығарудағы театр үжымының қомақты табысына да қысқаша тоқталып, суретші жасаған декорацияда ұқыпты, жинақты көріктілік бар, спектакльдің композициясы да пьесаның өзекті ой-сезімдерімен үнемі үндес, үйлес шыққан дейді. Жаңа маусымда да театр ұжымының жемісті еңбек етуіне «татитын спектакль екенін ұмытпау керек», «соңғы жылдардың репертуарына кіріп жүрген қазақша пьесалардың көбінің қатарынан «Бір семья» сияқты спектакльді жоғары бағалау шарт», «оны кеп еңбек сіңіріп, жаңғыртып өсіре түсу - автордың да, театр коллективінің де міндеті» екеніне көңіл аударған.