Бақтиярдың қырық бұтағы

“Бақтиярдың қырық бұтағы”, Бақтияр-наме — парсы тілінде жазылып, шығыс елдеріне кең тараған тармақты қисса-дастандар топтамасы, көне әдеби ескерткіш. Ең ескі нұсқасы 1296 жылғы қолжазба болып есептеледі. “Бақтиярдың қырық бұтағы” — “Мың бір түн”, “Сандыбаднаме” сияқты ескерткіштермен тектес туынды. Бірқатар зерттеушілер “Бақтиярдың қырық бұтағын” Шығыс Түркістан өңірі қазақтарының қисса-дастаны, “қырық бұтағы” ретінде қарайды. Алайда, “Бақтиярдың қырық бұтағы” қырық қиссамен шектелмейді. Қазақ ұғымында жеті, тоғыз, қырық сандары киелі, көптікті білдіреді. “Бақтиярдың қырық бұтағы” — Шыңжаң өлкесіне тараған екі жүзден астам қисса-дастандар топтамасы. Сол топтамадағы “Шәкір-Шәкірат”, “Қасым жомарт” дастандарын Жүсіпбек Шайқысламұлы, “Шеризат”, “Нұғыман-Нағым”, “Ағаш ат” дастандарын Әсет Найманбайұлы шығыс сюжетінен алып жазған. “Бақтиярдың қырық бұтағында” елді мекен, кісі аттары көбіне арабша, парсыша болғанымен, оқиға қазақы дәстүрде айтылады. Қазақ ақындарының араб-парсы әдебиетінен келген сюжетті өңдеп, жырлауы нәтижесінде, қазақтың бай ауыз әдебиетімен ұштасып, төл туындыдай сіңісіп кеткен. “Бақтиярдың қырық бұтағы” — назиралық үлгіде жырланған.