Бейтарап сөздер (стилистика)

Бейтарап сөздер (стилистика) – тілдің барлық стильдерінде қолданыла беретін сөздер. Ол белгілі бір стильге телулі сөздерге, экспрессиялық реңкі бар сөздерге қарама-қарсы тұрған құбылыс ретінде танылады. Мысалы: дидар – жағымды, сықпыт – жағымсыз мәндегі сөздер.[1]

Сондай-ақ жазушы, мұғалім сөздері стильдік тұрғыдан бейтарап сөздер болса, қаламгер, ұстаз сөздері публицистикалық стильге тән атаулар. Кейбір көп мағыналы сөздер өзінің белгілі бір мағынасында тұрып бейтарап реңкте жұмсалса, басқа бір мағынасында экспрессиялық реңкте қолданылады: түлкі (аң) бейтарап, түлкі (қу) экспрессиялы.

Кейбір сөздер өзінің тура мағынасында бейтарап реңкте болса, ауыспалы мағынасында экспрессиялы болып келеді. Мысалы: жануарларға қатысты тура мағынасында жұмсалатын үрді, ырылдады, осқырынды деген т.б. Бейтарап сөздер адамға қарата айтылса, сөздің экспрессиялық реңкін күшейте түседі.

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақ телевизиясы. Энциклопедия. — Алматы: "ҚазАқпарат", 2009, 1-т. — 640 б. ISBN 978-601-03-0070-5