Белсінді дыбыстар
Белсенді дыбыстар
Дауыссыз «л», «м», «н», «р», «з», «с», «ш», «п», «т» дыбыстары белсенді. Олар жуан және жіңішке дауыстылармен үндесіп, барлық көріністе жазыла береді.
«А/Е»
А – дауысты, жуан, езулік, белсенді дыбыс. Тек жуан дыбыстармен үндеседі. Барлық көріністе жазылады.
Е – дауысты, жіңішке, езулік, белсенді дыбыс. Тек жіңішке дыбыстармен үндеседі. Барлық көріністе жазылады.
«Ы/І»
Ы – дауысты, жуан, езулік, белсенді дыбыс. Тек жуан дыбыстармен үндеседі. Барлық көріністе жазылады.
Е – дауысты, жіңішке, езулік, белсенді дыбыс. Тек жіңішке дыбыстармен үндеседі. Барлық көріністе жазылады.
И
И – дауысты, жуан/жіңішке, езулік, белсенді дыбыс. Жуан және жіңішке дыбыстармен үндеседі. Барлық көріністе жазылады.
Қ/К
Қ – дауыссыз, қатаң, белсенді дыбыс. Тек жуан дыбыстармен үндеседі. Барлық көріністе жазылады.
К – дауыссыз, қатаң, белсенді дыбыс. Тек жіңішке дыбыстармен үндеседі. Барлық көріністе жазылады.
Ескерейік:
1 Қазақ сөздері бірыңғай жуан немесе жіңішке буындардан тұрадыв .
2 Қазақ сөздері екі дауыстыдан басталмайды. «Уақыт», «уәде», «уыс» тәріздес сөздер екі дауыстыдан басталатын сияқты көрінеді. Дұрысында олардың буын құрамы «уақыт – ұу-а-қыт», «уәде – үу-ә-де», «уыс – ұу-ыс». Яғни, айтылымда «ұ/ү» дауысты, соңындағы «у» дауыссыз.
3 Қазақ сөздерінде екі дауысты қатар жазылмайды және айтылмайды. Салыстырыңыз: играем - ойнаймыз.
4 Қазақ сөздері екі дауыссыздан басталмайды.
Сіз білесіз бе?
«А» дыбысы барлық тілде бар, ал «е» дыбысы кейбір тілдерде, оның ішінде араб және парсы тілдерінде жоқ екен. Қазақ тіліне араб және парсы тілдерінен енген сөздердегі «а» көбінесе «е» дыбысына айналып кетеді. Мысалы: Сабаб – себеп, карамат – керемет.
Сілтемелер
http://predmet.kz/kz_laws_art/175-belsend-dybystar.html Мұрағатталған 26 сәуірдің 2014 жылы.