Эдвард Бенджамин Бриттен, Бриттен бароны (ағл. Edward Benjamin Britten; 1913 жылдың 22 қарашасында Саффолк графтығы Лоустофтте туылып,— 1976 жылдың 4 желтоқсаны Олдборода қайтыс болған) — британиялық композитор, дирижёр және пианист.

Өмірбаяны өңдеу

1927 жылдары Фрэнк Бриджден музыкалық сабақтар алып отырды, сосын 1929—1933 жылдары Джон Айрленд және Артур Бенджаминнің Корольдік музыкалық колледждегі сабақтарына қатысты. Отбасы мен оқытушыларының қысымынан ол Венада Альбан Бергтің басшылығымен оқудан бас тартады. Бриттеннің ертедегі шығармалары — «Бикешке арналған әнұран» (ағл. A Hymn to the Virgin; 1930), «Кішкентай бала туған» хорлық вариациясы (ағл. A Boy was Born; 1934) — музыкалық қоғамдастықтың белгілі назарына ілекті.

1935—1942 жылдары Бриттен Уистеном Хью Оден ақынымен серіктестік жүргізді. Бұл серіктестіктің нәтижесінде Оденнің бірқатар өлеңдеріне бірнеше вокальдық циклдар дүниеге келеді. Солардың ішінде «Төбешіктерде аңшылық еткен біздің Әкелеріміз» (ағл Our Hunting Fathers), және Бриттеннің Оденнің либереттосына жазылған алғашқы операсы «Пол Баньян» (ағл. Paul Bunyan; 1941), екеуінің де АҚШ-қа көшіп кеткендерінен соң шығарылған. 1936 жылы Бриттеннің Питер Пирс әншісімен серіктестігі басталды, кейін ол композитордың өмірлік серігіне айналады.

Бриттен мен Пирстің АҚШ-тан оралғандарынан соңғ 1942 жылы композитор өзін опералар жазуға арнады: «Питер Граймз» (ағл. Peter Grimes; 1945, Джордж Крабба бойынша) және «Винт бұрылысы» (The Turn of the Screw; 1954, Генри Джеймстің бір атаулы новелласы бойынша) жаңа англия операсының негізін қалап, көпшілік алдында бірден қабылданды. Бірақ Бриттен новацияларына британиялық музыкалық истеблишменттің қарсыластығы композитордың өзінің Англиялық опералық тобын ашуына әкелді (1947). Онда тек күллі әлемде концерт беретін, сонымен қатар Кеңес Үкіметінде (1964) де гастрольдерде болған ағылшын композиторларының шығармалары қойылды.

1948 жылы Бриттен Олдборода музыкалық фестивальдің негізін қалайды.

1957 жылы Бриттеннің шығармашылығына Пирспен бірге шығыс турнесіне (Бриттен аккомпаниатор ретінде де сахна төріне шыққан) аттанған кездегі танысқан азиялық музыка әсер ете бастайды. Бұл әсер оның «Пагода ханзадасы» балетінен қатты байқалады (ағл. The Prince of the Pagodas; 1957).

1960-шы жылдары Бриттен қайтадан шіркеулік музыкаға әуестеніп, музыкалық-драмалық трилогиялар шығара бастайды: «Шіркеулік орындауға арналған астарлы әңгімелер» (ағл. Parables for Church Performance); олардың үшіншісі, өз кезінде Бриттенге Он төртінші симфониясын арнаған Дмитрий Шостаковичке арналған «Адасып кеткен бала» (ағл. The Prodigal Son; 1968).

Композиторлық қызметпен қатар Бриттен пианист және дирижёр болып сахнаға шықты, әр-түрлі мемлекеттерге гастрольдерге қатысты. Бриттен КСРО-да бірнеше рет болған — 1963, 1964, 1971 жылдары.

1970-ші жылдары Бриттенге әлемдік мойындау туралы хат келді.

1974 дылы ол Эрнста Сименс музыкалық премиясының алғашқы лауреаеты атанды.

1976 жылы, қайтыс болмай тұрып бірнеше ай бұрын барона Бриттена из Олдбородан шыққан Бриттен бароны лауазымына ие болды.

Бриттеннің соңғы шығармаларының ішінде Томас Манның бір атаулы новелласы бойынша жазылған «Венециядағы Өлім» операсы ерекше көзге түседі.

Опералар, ораториялар, кантаттар, балеттер және т.б өңдеу

• «Деваға арналған Гимн» (1930)

• «Бала туған» (1934) хорлық вариациялары

• «Біздің ата-тегіміз - аңшылар» (1936)

• «Аспанда өмір сүретіндер» хор мен оркестрге арналған кантанта (1937)

• «Нұрға бөленулер циклы» А. Рембо өлеңдеріне арналған(1939)

• «Батырлар балладасы» кантантасы(1939)

• «Нұрға бөленулер» (Les Illuminations) (1939)

• Рождестволық өлеңдер (Ceremony of Carols) (1942)

• «Серенада» (1943)

• «Микеланджелоның жеті сонеті» фортепиано мен тенорға арналған (1940)

• «Питер Граймз» (1945)

Дереккөздер өңдеу

• Таурагис А. Бенджамин Бриттен: (Очерк жизни и творчества). — М.: Музыка, 1965. — 130 с.

• Холст И. Бенджамин Бриттен / Ағылш. аудару — М.: Музыка, 1968. — 100 с.

• Ковнацкая Л. Г. Бенджамин Бритен. — М.: Сов.композитор, 1974. — 329 с.

• Humphrey Carpenter. Benjamin Britten: a biography. — London: Faber, 1992. — ISBN 0-571-14324-5