Бодо
Бодо — талшықты ағзалар типінің өкілі. Бұл – талшықтарының жәрдемімен қозғалатын біржасушалы жәндік. Талшықты жәндіктердің бірнеше отрядтары бар.
Құрылысы өңдеу
Бодо – біржасушалы, талшықты жәндік. Тұрқы 10 – 20 мкм. Өте ұсақ болғандықтан, бодоны микроскоп арқылы көре аламыз. Оның денесін плазмалы жарғақша қаптайды. Жарғақша цитоплазманы қаптайтын икемді пелликуламен астарланады. Сондықтан бодо пішінін әр түрлі қалыпқа өзгерте алады. Дене пішінінің өзгеруіне жарғақша мен пелликуладағы тілкемшелер, талшықтар және цитоплазмадағы жиырылғыш талшықтар әсер етеді. Бодоның ядросы бар. Ядро цитоплазмадан қабықшасы арқылы бөлініп тұрады. Бодо денесінің құрылымын, өзге де түрлі жағдаяттарды ядро реттейді. Бодо цитоплазмасында денені қуатпен қамтамасыз етеін органоид – митохондрия бар.
Қозғалуы өңдеу
Бодо денесінің алдыңғы жағынан бірі ұзын, бірі қысқа екі талшық көрінеді. Алға созылған талшық тез ширатылып бұралған кезде бодоның денесі өз осінен айналады. Сөйтіп талшықтар суға бұрғыша бұралып, бодоны алға тартады. Бодо талшық қимылының жәрдемімен жайлап қозғалады. Артқа қараған талшық бодоның алға қозғалуына бұлқын тәрізді бағыт береді. Талшықтар қозғалысының әсерінен судағы ұсақ ағзалар бодоның аузына қарай ағылады.
Ас қорытуы өңдеу
Бодоның ауыз төңірегінде ас қорытатын вакуоль түзіледі. Вакуольге түскен қорек асқорыту сөлінің әсерінен қорытылып, цитоплазмаға өтеді. Қорек цитоплазмада зат алмасу кезінде бодо денесін құрастыруға жұмсалады. Қорытылмай қалған қажетсіз заттар бодоның аузы арқылы сыртқа шығарылады. Қажетсіз заттардың бөлінуіне дененің алдыңғы жағындағы жиырылғыш вакуоль қатысады.
Тыныс алуы өңдеу
Бодо суда еріген оттегімен тыныс алады. Оттегінің денеге таралуы бодоның бүкіл денесі арқылы осмостық жолмен реттеледі. Бодо денесіндегі цитоплазма оттегінің әсеріне күрделі заттарды қарапайым заттарға ыдыратады. Соның нәтижесінде бодоның тіршілік әрекетіне қажетті энергия түзіледі.
Бөлінуі өңдеу
Бодо денесінің алдыңғы жағында бір ядро болады. Қолайлы жағдай болғанда ядро бөліне бастайды. Бодо жыныссыз жолмен көбейген кезде ядродағы хромосомалар саны екі еселенеді. Бодо жасушасы ұзынынан бойлай екіге бөлінеді. Бөліну барысында ядро және жасушадағы барлық тірі заттар жаңадан түзілетін жасушаларға тең бөлініп таралады.
Дереккөздер өңдеу
http://worldofschool.ru/biologiya/stati/mikro/org/prost/zhgut/bodo-tipichnoe-zhivotnoe-zhgutikonosec Мұрағатталған 4 наурыздың 2016 жылы. http://www.myshared.ru/slide/957196/ Биология 7-сынып