Бояу
Бояу — түс бергіш пигменттерден және байланыстырғыш ерітіндіден тұратын қоспа. Бояу — пигменттелген лакты бояулы материалдардың жаппы атауы.[1] Бұлардан басқа Бояудың құрамында органикалық еріткіштер, толтырғыштар, пластификаторлар, желімдер, тұрақтандырғыштар, т.б. болуы мүмкін. Байланыстырғыш еріткіш ретінде табиғи сұйық майлардан алынатын олифтер, олигомерлер мен полимерлердің органикалық еріткіштердегі ерітінділері (эмальдар), полимерлердің судағы эмульсиялары, органикалық немесе анорганикалық желімдер (силикаттық ерітінділер), т.б. пайдаланылады. Бояу боялатын материалдардың бетіне қонғаннан кейін белгілі бір механикалық қасиеттерге ие болады (беріктік, қаттылық) және пигменттер мен толықтырғыштар боялған бетке байланыстырғыш арқылы бекиді. Пигменттер (мөлшері 0,5 — 2 мкм) боялған бетке өз түсін береді, сонымен бірге коррозиядан қорғайды. Өндірісте Бояулар концентрлі немесе сұйытылған суспензиялар түрінде шығарылады. Бояу құрамына кіретін пигменттерді, толтырғыштарды алдын ала ұнтақтайды және байланыстырғыш еріткіш қосып арнайы аппараттарда одан әрі ұнтақтап, концентрлі суспензиялар дайындайды. Сұйытылған, яғни, қолдануға дайын Бояулар дайындау үшін концентрлі Бояуды олифпен немесе арнайы еріткіштермен сұйылтады. Бояуларды боялатын материалдардың бетіне жұмыр білікпен, бояу жаққышпен, арнайы бүріккішпен қондырады. Кейбір Бояулар престелген (акварель Бояулары) немесе пигмент пен байланыстырғыш заттың ұнтақ қоспасы күйінде шығарылады. Қолдану мақсатына қарай құрылыстық, автомобильдік, полиграфтық және суретшілер қолданатын Бояулар болып бөлінеді. Суретшілер қолданатын Бояудың құрамына ультрамарин тәрізді ағартқыш пигменттер қосылады. Бұдан басқа арнайы Бояудың түрлері бар (мысалы, жарық шығарғыш, жылу сезгіш, улы, т.б.). Бояу, негізінен, темірден, ағаштан, бетоннан, пласмассадан тұратын материалдарды коррозиядан қорғау және сәндік үшін қолданылады. Бояудың көпшілігі адам организміне қауіпті және жанғыш заттар, сондықтан оларды қолданғанда қауіпсіздік техникасын сақтау керек.
Акварельдік бояулар өңдеу
Tабиғи қабықша түзуші заттар (мысалы, гуммиарабик) негізіндегі суда ерімтал көркемдік бояулар; мөлдір ерімтал қабықша түзетін заттар.
Битумды бояулар өңдеу
Қабықша түзуші зат ретінде битумға негізделген бояулар.
Езілген бояулар өңдеу
Cұйық езілген және пайдалануға дайын бояулардың жалпы атауы
Желімдік бояулар өңдеу
Өсімдіктер мен жануарлар желімінің суды ерітіндісіне негізделген бояулар.
Казеинді бояулар өңдеу
Казеинді бояулар - қабықша түзуші зат ретінде казеинге негізделген бояулар.
Квазиқайтымды бояулар өңдеу
Ылғал сіңіру нәтижесінде қаптаулардың ең алғашқы түсін қалпына келтіруге арналған термоиндикаторлы бояулар.
Көксағызды бояулар өңдеу
Қабықша түзуші зат ретінде синтетикалық кексағызға негізделген бояулар.
Көркемдік бояулар өңдеу
Cурет көркем- өнері шығармаларын жасауға және іс жүзгізгенде сәндік мақсаттарға қолданылатын бояулар.
Қайтымсыз бояулар өңдеу
Tермоиндикаторлы бояулар; суытқаннан кейін қаптағандағы бастапқы түсіне қайта келмейді.
Қайтымды бояулар өңдеу
Cуытқаннан кейін ең алғашқы түсті қалпына келтіретін термоиндикаторлы бояулар.
Қолдануға дайын бояулар өңдеу
Жұмысшы тұтқырлықпен шығарылатын майлы бояулар.
Қою езілген бояулар өңдеу
Mайлы жоғары толтырылған бояулар; пайдаланудың алдында жұмысшы тұтқырлыққа дейін олифамен езеді.
Құрылыстық бояулар өңдеу
Құрылыстық бояулар - үйлерді және құрылыс конструкцияларын қорғауға немесе сәндік мақсатпен өңдеуге арналған бояулар.
Қышты бояулар өңдеу
Жоғары температураға тұрақты минералды заттар; қыштық бұйымдар, жылтыратпалар, шынылар бояуда қолданылады.
Органмайдаланған бояулар өңдеу
Cинтетикалық полимерлі қабықша түзуші заттың органикалық сұйықтықтағы (еріткіш, сұйылтқыш) майдалылығына негізделген бояулар.
Микрокапсулданған бояулар өңдеу
Құрамында микрокапсулданған құрауыштары, еріткіштер, қатайтқыштар, т.б. бар бояулар.
Полиграфиялық бояулар өңдеу
Баспа жұмыстарына, бір немесе көп түсті баспа материалдарына арналған бояулар.
Силикаттық бояулар өңдеу
Қабықша түзуші зат ретінде сұйық шыныға негізделген бояулар.
Субояулы бояулар өңдеу
Күңгірт қабықша түзуші көркемсуретті суда ерімтал бояулар.
Сумайдалық бояулар өңдеу
Қабықша түзуші зат ретінде суды дисперсияға негізделген бояулар.
Темперлік бояулар өңдеу
Күңгірттеу түс беретін табиғи қабықша түзуші заттар негізіндегі көркемдік бояулар.
Термоиндикаторлық бояулар өңдеу
Белгілі темп-рада түсін немесе түстің ашықтығын өзгерте алатын қаптағыштар түзетін бояулар.
Тиксотропты бояулар өңдеу
Tиксотропия қасиеттері бар бояулар.
Ұнтақ бояулар өңдеу
Бетке бүріккенде және ЛБМ қатайғанда түзілетін ұнтақ түріндегі толтырылған полимер композициялар.[2] [3]
Бояу бүріккіш өңдеу
Бояу бүріккіш - боялатын бетке лакты бояудың сырлау кезіндегі бүріку үшін арналған.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік / профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.
- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Машинажасау. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-36-417-6
- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Химия. Н.Нұрахметов, А.Ниязбаева, Р.Рысқалиева, Н.Далабаева. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 336 бет. ISBN 9965-36-416-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |