Білім шоғырланған бизнестік сервистер

Білім шоғырланған бизнестік сервистер (кейде БШБС, ағылш. Knowledge Intensive Business Services, яғни KIBS) — жоғары кәсіптік білімге тәуелді сервистер мен кәсіби операциялар. Олар басқа ұйымдарға бизнес процесінде қолданатын "шоғырлы білімдер" (knowledge-intensive) ұсынумен айналысады. Нәтижеде олардың еңбеккүш құрылымы ғалымдардан, инженерлерден және басқа мамандардан құралған болады. БШБС-ның әдетте Т-БШБС (Т - технологиялық, T-KIBS) және К-БШБС (К - кәсіптік, P-KIBS) сынды бір-бірінен өзгеше екі саласы бар. Алдыңғысы, яғни Т-БШБС дегеніміз зерттеу және дамыту (R&D) сервистері, инженерлік сервистер, компьютерлік сервистер қатарлы ғылыми-техникалық білімдерді жоғары деңгейде қолданатындар. Ал, К-БШБС дегеніміз дәстүрлі кәсіби сервистер болып, мысалы заңгерлік, бухгалтерлік, менеджменттік кеңес беру және маркетинг сервистері.^[1] Бұл сервистер ақпарат және білім беретін өнімдер ұсынады, немесе өз білімдерін қолданып клиенттердің жеке іс-әрекетіне көмектеседі. Демек, БШБС-ның негізгі клиенттері көбінесе басқа бизнестер болады; дегенмен мемлекеттік секторлар және кейде ерікті ұйымдар олдардың маңызды тапсырыс берушілері болуы мүмкін; ал белгілі бір жағдайда отбасылар да заңгерлік, бухгалтерлік сервистердің тұтынушысы болады.

Терминнің қолданысқа енуі

БШБС термині 1995 жылы Еуропа Комиссиясында жасалған "Білім шоғырланған бизнестік сервистер: пайдаланушылары, тасымалдаушылары және инновация көздері"^[2] атты баяндамада алғаш қолданылған деп есептеледі. Осыдан кейінгі онжылдықта экономиканың осы секторлары басқа секторлардан озып шықты, әрі сәйкесті түрде көптеген зерттеулердің және саяси саланың назарын өзіне аударды. Бұл салалар әсіресе Финляндия секілді Еуропа елдерінде тартымды жұмыс жасады. Осы тақырып бойынша әдебиеттерді оқығанда мұқият болуға тура келеді, өйткені осыған қатысты бірқатар терминдер де кең қолданысқа ие. Еуропа одағы таяуда "Білім шоғырланған сервистер" және "Бизнеске қатысты сервистер" делінетін тіпті де үлкен ұғымдарды ұсынды, олардың алдыңғысы бизнес сервистерінен тысқары мағынада айтылса, ал кейінгісі соңғы тұтынушылар арасында үлкен базары бар көптеген сервистерді қамтыды.

"Гарвард бизнес онлайнда" жазылған сипаттаманың үзіндісі бойынша: "Білім шоғырланған бизнестік сервис (БШБС) компанияларының ортақ ерекшелігі ретінде клиенттердің сервисшілермен бірдей деңгейде сервистік шешім шығаруда шешуші рөл атқаруын айтуға болады. Бұл ұсынылатын сервистің сапасына да, сондай-ақ клиенттің білімге негізделген сервистік шешімге толық қанағаттануына да үлкен әсер етеді. Клиентпен бірлескен өндірісті стратегиялық басқара отырып, сервисшілер еңбек өнімділігін арттыра алады, неғұрлым оңтайлы шешім шығара алады, әрі тұрақты бәсекелестік артықшылығын сақтай алады".^[3]

Еуропалық қызметтер классификациясы

Еуропа өзгеріс мониторинг орталығы (EMCC) онлайн формасында БШБС туралы бірқатар докладтар мен зерттеулерін жариялады. Бұлардың "Сектордың фьючерстері: білім шоғырланған бизнес сервистері секторы"^[4] атты біріншісінде БШБС секторлары өнеркәсіптік жіктеу стандарты бойынша анықталған (NACE 1-нұсқасы). Қорытындылай келе, БШБС секторларының негізгілері: (NACE - Еуропалық қауымдастықтағы экономикалық қызметтердің статистикалық классификациясы)

NACE 72 бөлімі: Компьютер және қатысты істер

  72.1:           Қатты жабдықтық кеңес беру (Hardware consultancy)
  72.2:           Бағдарламалық кеңес беру (Software consultancy) және жеткізу 
  72.3:           Деректерді реттеу (Data processing)
  72.4:           Дерекқор қызметі (Database activities)
  72.5:           Кеңсе, бухгалтерия және есептеу техникаларын қорғау және жөндеу
  72.6:           Компьютерге қатысты басқа істер

NACE 73 бөлімі: Зерттеу және эксперименттік дамытулар (Research and experimental development)

  73.1:           Жаратылыстану ғылымдары және инженерия бойынша зерттеулер және эксперименттік дамытулар
  73.2:           Әлеуметтік және гуманитарлық ғылымдар бойынша зерттеулер және эксперименттік дамытулар

NACE 72 бөлімі: Басқа бизнес қызметтері

  74.11:          Құқықтық қызмет
  74.12:          Бухгалтерия, бухгалтерлік есеп және аудит қызметі; салық бойынша кеңес беру
  74.13:          Нарықты зерттеу және әлеуметтік пікірді тану
  74.14:          Бизнес және менеджменттік кеңес беру қызметі
  74.15:          Холдинг компаниялардың менеджмент қызметі
  74.20:          Сәулеттік-инженерлік қызметтер және қатысты техникалық кеңес беру
  74.3:           Техникалық тест (Technical testing) және анализ
  74.4:           Жарнама
  74.5:           Жұмысқа шақыру және кадр даярлау
  74.8:           Әртүрлі бизнес қызметтер
  74.81:          Фотография қызметтері
  74.84:          басқа бизнестік қызметтер

Дереккөздер

↑ Nählinder Johanna Innovation and Employment in Services. The case of knowledge intensive business services in Sweden — Linköping Sweden: Linköping University. — ISBN 91-85457-05-1.
↑ https://www.escholar.manchester.ac.uk/api/datastream?publicationPid=uk-ac-man-scw:75252&datastreamId=FULL-TEXT.PDF Мұрағатталған 21 қаңтардың 2022 жылы.
↑ Client Co-Production in Knowledge-Intensive Business Services $6.95
↑ ef0559en1-3.qxd Мұрағатталған 4 мамырдың 2006 жылы.

[1] Nählinder Johanna Innovation and Employment in Services. The case of knowledge intensive business services in Sweden — Linköping Sweden: Linköping University. — ISBN 91-85457-05-1.

[2] ttps://www.escholar.manchester.ac.uk/api/datastream?publicationPid=uk-ac-man-scw:75252&datastreamId=FULL-TEXT.PDF Мұрағатталған 21 қаңтардың 2022 жылы.

[3] Client Co-Production in Knowledge-Intensive Business Services $6.95

[4] 0559en1-3.qxd Мұрағатталған 4 мамырдың 2006 жылы.

[1]

[2]

[3]

[4]