Бұйра қасқыр шөбі
Ботаникалық сипаттамасы.
өңдеуБұл өсімдік биіктігі 20 – 70 см, бір жылдық шөп тектес өсімдік. Өсімдіктің түбінен шашырап, көп бұтақшалар жапырағымен қосылып топталып тұрады. Тамыр өзегі тік өседі. Жапырақтары сопақшалау, отырмалы.
Табиғатта таралуы.
өңдеуГүлдері түтікше тәріздес, майда, сарғыш, шатыр тәрізденіп жеке – жеке топтасып тұрады. Маусым – тамыз айларында гүлдейді. Өсімдік республикамыздың Шымкент, Жамбыл облыстарында ғана кездеседі. Олар шабындықтарда, мал қораларының маңында, жол бойында өседі. Дәрілік шикізат ретінде оның бүршік атып, жаңадан гүлдеп келе жатқан сабағының жоғары жағы орақпен оралып немесе жүн қырқатын үлкен қайшымен қиып алынады. Дәрілік шикізатты кептіру және сақтау жалпы ереже бойынша жүргізіледі.
Химиялық құүрамы.
өңдеуБұл өсімдіктің хииялық құрамы әлі толық зерттелген жоқ. Дәрілік шикізаттының құрамында кницин деп аталатын ащы глюкозидтік зат, танин, шайыр және басқа да заттар бар.
Қолданылуы.
өңдеуМал дәрігерлігі практикасында азыққа тәбетін ашатын ащы зат ретінде, сондай – ақ асқазан – ішек жұмыстарын жақсарту үшін пайдаланылады. Дәрілік шикізат малға берілгенде оның құрамындағы кницин гдюкозиді ас қорыту мүшелеріне рефлекторлық түрде әсер етіп, асқазан мен ішектің сөл бөлуін, жиырылып – созылуын қалыпқа келтіреді. Мал беру мөлшері : ірі қараға – 25 – 50 г, жылқыға – 10 – 25, қойға – 5 – 10 г. Өсімдік тұнбасы 1:10 қатынаста жасалады немесе 100 грамм дәрілік шикізат қайнап тұрған 1 литр суға салынып, 15 – 20 минут тұндырылады да, ірі қараға, жылқыға – 250 – 500 мл, қойға – 50 – 100 мл мөлшерінде күнін 3 рет ішкізіледі.
Дереккөздер
өңдеуШәріпбаев Н. Малдың тыныс алу мүшелерінің ауруларын емдеу үшін қолданылатын дәрілік өсімдіктер // Бұйра қасқыр шөбі — "Қайнар", 1988. — Б. 69. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.