Валлий тілі
Валли́й тілі (сонымен қоса уэль тілі немесе кимр тілі, өз атауы Cymraeg (айтылуы. [kəmˈrɑːɨɡ]) немесе y Gymraeg (айтылуы. [ə ɡəmˈrɑːɨɡ]) — Ағылшындардың Уэль тілінен айырмашылығы бұл тіл Кельт тілдерінің Бритт тобына жатады. Британияның батыс жерлерінде таралған. Әсіресе Уэльсте, сонымен қоса Чубуттеде. Бұл қалалар валий иммигранттарының Патагониядағы колониялары болып табылады.[1].
Статусы
өңдеу2011 жылғы санақ бойынша 583 000 адам немесе тұрғындардың 20%-ы валий тілінде сөйлейді (2001 жылы бұл көрсеткіш 20.8 % болған) .[2]; Санаққа сүйенсек, тұрғындардың 25 % -ы Уэль қаласынан тыс дүниеге келген. Британияда бұл тілді қолданатын адамдардың саны белгісіз. Бірақ салыстырмалы түрде олардың саны Уэль қаласында көп секілді. S4C телеарнасының бағасы бойынша, 1993 жылы Англияда валий тілін түсінетіндер саны шамамен 133 000 адам болған. Оның ішіндегі әрбір үшеуі Үлкен Лондон ауданында өмір сүрген[3]. Бұдан бөлек валий тілін қолданатындар Канадада өмір сүруде ( Ethnologue анықтамасы бойынша 3 160[4]) және АҚШ-та (2 655[5]).
Валий тілі бірінші тіл ретінде Уэльстің солтүстігінде және батысында жақсы дамыған. Бірінші кезекте Гуинеттеде, Денбиширде, Айл-оф-Англси, Пембруширдің солтүстігінде, Кередигионда және Гламорганның батыс бөліктерінде жақсы дамыған. [6][7].
Валий тілі 1982 жылы S4C (Sianel Pedwar Cymru, «4-інші арна, Уэльс»), телевизиялық арнасы прайм-тайм тек валий тілінде жүргізілгендіктен, валий тілі қараша айында көптеген көрермендерге ие болды.[8][9].
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Y Wladfa - The Welsh in Patagonia (ағыл.). BBC Home (29 October 2003). — Статья о валлийской диаспоре в Патагонии, Аргентина. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 тамыз 2011. Тексерілді, 18 қазан 2009.
- ↑ Darlun ystadegol o sefyllfa’r Gymraeg (cy). — Сравнение данных переписей 1991 и 2001 годов, с использованием данных за 2011 год.
- ↑ Callaghan, Nigel More Welsh Speakers than Previously Believed (ағыл.). ibiblio.org. — Изложение результатов исследования S4C. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 тамыз 2011. Тексерілді, 18 қазан 2009.
- ↑ Languages of Canada (ағыл.). Ethnologue.com. — Данные по языкам Канады в онлайн версии Ethnologue. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 тамыз 2011. Тексерілді, 18 қазан 2009.
- ↑ Many Languages, One America: Welsh (ағыл.) (pdf). U.S. English Foundation Research. — Данные по валлийскому языку в США. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 тамыз 2011. Тексерілді, 18 қазан 2009.
- ↑ Welsh on Census form (ағыл.). Office for Nayional Statistics (8 January 2004). — Краткое резюме результатов переписи 2001 года по вопросу о владении валлийским языком, карта Уэльса с процентным соотношением носителей языка. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 тамыз 2011. Тексерілді, 18 қазан 2009.
- ↑ KS25 Knowledge of Welsh: Census 2001, Key Statistics for local Authorities (ағыл.). Office for Nayional Statistics. — Таблицы владения валлийским языком по областям Уэльса по результатам переписи 2001 года. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 тамыз 2011. Тексерілді, 18 қазан 2009.
- ↑ S4C Corporate (ағыл.). S4C.co.uk. — Корпоративная политика канала S4C. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 тамыз 2011. Тексерілді, 18 қазан 2009.
- ↑ S4c’s Welsh Language Scheme (ағыл.) (pdf). S4C.co.uk (25 May 2006). — Положение канала S4C о валлийском языке в контексте взаимодействия с общественностью. Басты дереккөзінен мұрағатталған 11 тамыз 2011. Тексерілді, 18 қазан 2009.