Виктор Ющенконың улануы

Виктор Ющенконың улануы — 2004 жылғы президент сайлауы кезінде орын алған Украинаның қазіргі тарихындағы ашылмаған қылмыстардың бірі. Виктор Ющенко әдетте тағамда кездеспейтін химиялық заттардан уланған. Қан анализінің нәтижесі Виктор Ющенконың диоксинмен (тетрахлордибензапародиоксин) уланғанын көрсетті.

Алғашқы белгілер

6 қыркүйекке қараған түні Ющенко өзінің ескі досы, сол кездегі Украина Қауіпсіздік Кеңесі төрағасының орынбасары Владимир Сацюктің саяжайындағы достық кешкі асқа қатысты.

Ющенконың улану алдында түсірілген суреті.

6 қыркүйек күні таңда Ющенко күні бойы жалғасқан қатты бас ауруларына шағымдана бастады. Сағат 21.00-де дәрігеріне қаралды. Науқас асқазанды шаюдан, емдеуден және госпитализациядан бас тартты. Ющенко арқа және кеуде тұсының ауырсынуына шағымданды.

8 қыркүйекте сағат 19.15-те оған "Фейненшл Таймс" газетінің журналистері келді, олардың айтуынша, науқас арқадағы қатты ауырсынуды атап өтті, дикция түсініксіз болды. Бет әлпеті табиғи емес қызғылт түсті болды. 9 қыркүйекте науқастың беті қисайып, жоғарғы еріннің қатаю (ұюы) сезімі пайда болды. Сол күні Ющенко асқазан тұмауы және панкреатит диагнозымен Венаға емделуге кетті.

Венадағы Рудольфинерхаус клиникасының алғашқы емделуі қыркүйектің 10-нан 18-не дейін созылды. Рудольфинерхаус клиникасының шақырылған профессоры және Ющенконың емдеуші дәрігері Николай Корпанның сипаттамасына сәйкес, «ағзалар мен физиологиялық жүйелердің тұтас топтары зақымдануының сирек үйлесімі байқалды. Іш қуысының шырышты бездері сияқты органдар, ішектері, тоқ ішектері және бауыры зақымдалған. Сонымен қатар науқаста полисегментті тері ауруы болған».

Тергеу құпиясы

Ющенко ағзасының негізгі сараптамалары қараша айында Бельгия, Ұлыбритания және Германияның үш түрлі клиникаларында жүргізілді. Бас прокуратураның ресми мәлімдемесіне сәйкес, "Мемлекет басшысы Виктор Андреевич Ющенконың шет мемлекеттердің зертханаларында қан үлгілерін зерттеу нәтижелері оның ағзасында рұқсат етілген концентрациядан мың есе көп мөлшерде улы зат — диоксиннің бар екендігін көрсетеді".

Виктор Ющенко уланғаннан кейін 1,5 айдан кейін

Ющенконың өзі де, улану ісін жүргізген тергеушілер де тергеу барысы туралы айтудан бас тартады. Ющенко бұл уланудың артында кім тұрғаны туралы «бірнеше идеялары бар» екенін және олардың бірқатары қазір Украина аумағында емес екенін айтты. Ал тергеуді жүргізіп жатқан Ұлттық қауіпсіздік қызметі тергеу құпиясына сілтеме жасап, «Украина президенті Виктор Ющенконың улануын тергеуде біршама жетістікке жеткенін» айтады.

Тергеудің басында Ющенконың улануы таза саяси болды деп айтылды. Мысалы, Ющенконың сайлауалды науқанының жетекшісі Александр Зинченко 2004 жылдың 17 қыркүйегінде (яғни Ющенко австриялық клиникаға барғаннан кейін бір аптадан кейін) президенттікке кандидаттың қасақана улану мүмкіндігін жариялап, оны жоққа шығармады.

Британдық журналистер Украинаның қазіргі президентінің улануы туралы «Ющенко: іске аспаған кісі өлтіру» деректі фильмін түсірді. Бұл фильмнің мәні Виктор Ющенконы улау әрекетінің негізгі нұсқасы ресейлік деген қорытындысына келіп тіреледі. Фильм авторлары тарихи деректерге сүйене отырып, олар өткен ғасырдың соңында белгілі ресейлік журналист Анна Политковскаяның жұмбақ дерті ашылғанын айтады. Журналист Юрий Щекочихиннің қайтыс болғаны да, екеуіне де улану диагнозы қойылған. Өткен ғасырдың басында Григорий Распутин мен басқа да кейбір тарихи тұлғалардың улануы, нәтижесінде «Кремль зертханаларында соңғы улану технологиялары бойынша жұмыс ешқашан тоқтаған емес» деген қорытындыға келді.

Ұзақ және тиімсіз тергеу

Диоксин - адам ағзасында тағы 7-10 жыл із қалдыратын өте күшті улы зат. Алайда украиндық та, халықаралық сарапшылар да оның ізін таба алмады. Улану ісін тергеу өте ұзаққа созылды. 2007 жылы «Ющенко ісі» бойынша бірінші тергеу тобы Виктор Ющенконың денсаулығының «нақты медициналық процедураларды қолданғаннан кейін» нашарлауы туралы нұсқаға жақындаған кезде таратылды. Бұл ретте сараптама жүргізу үшін Украинаның Бас прокуратурасы Ресей, АҚШ және Ұлыбританияда өндірілетін диоксинді сатып алуды жоспарлаған.

АҚШ пен Ұлыбританиядан алынған улану үлгілерін зерттеу олардың қан үлгісінде табылған диоксин формуласына сәйкес келмейтінін көрсетті, Ресей оның үлгілерін бермеді.

Бір жылдан кейін Давид Жвания сұхбаттарының бірінде Ющенконың тамақтан қатты уланғанын айтып, «Біздің Украина» партиясының басшылығын бұрмалау жасады деп айыптады. Игорь Смешко сондай-ақ «жәбірленушінің» сараптама материалдарын беруден бас тартуына назар аудара отырып, улану белгілері жоқ екенін айтты.