Винсент ван Гог

Винсент Виллем ван Гог (нидер. Vincent Willem van Gogh; 30 наурыз 1853, Грот-Зюндерт, Бреданың маңы, Нидерланд — 29 шілде 1890, Овер-сюр-Уаз, Франция) — нидерланд кескіндемешісі, импрессионизмнен кейінгі кезеңнің ең көрнекті өкілдерінің бірі.

Винсент ван Гог
нидер. Vincent van Gogh
Автопортрет, 1889
Туған күні	30 наурыз 1853 (1853-03-30)
Туған жері	Грот-Зюндерт
Қайтыс болған күні	29 шілде 1890 (1890-07-29) (37 жас)
Қайтыс болған жері	Овер-сюр-Уаз
Азаматтығы	Нидерланд
Жанры	пейзаж натюрморт портрет
Мектебі	Брюсселдегі Корольдік өнер академиясы (1880 — 1881), кескіндемеші Антона Маувенің жеке сабақтары (1881 - 1882), Антверпен бейнелеу өнер академиясы аясында кескіндеме класы (қараша 1885 - ақпан 1886)
Өнер ағымы	постимпрессионизм
Марапаттаушылары	Тео ван Гог
Ықпал етті	Адольф Монтичелли, тегіс шығыс өнері, Эжен Делакруа (түстер теориясы)
Винсент ван Гог Ортаққорда

Өмірбаяны

Ван Гогтың қолы

Балалық шағы

Ол 1853 жылы 30 наурызда Голландияның солтүстігіндегі ірі аграрлық өңір Грут Зундертте дүниеге келді. Винсент Ван Гогтың әкесі протестант шіркеушісі қызметін атқарған Теодор Ван Гог ( 08.02.1822 дүниеге келген), ал анасы Гаага қаласында кітап мұқабалаумен ерекше құрметке ие болған сатушының қызы — Анна Корнелия Карбентус болды. Винсент Теодор мен Аннаның жеті баласының екіншісі еді. Оның аты бүкіл өмірін протестанттық шіркеуге арнаған атасының құрметіне қойылды. Негізінде, бұл есім Теодор мен Аннаның бір жыл бұрын өмірге келген тұңғыш cәбиіне арналды. Алайда сәби сол күні жан тапсырды. Осылайша, Винсент ата-анасының алғашқы баласы болмағанымен, үйінің улкені атанды. Отбасы мүшелері Винсентті “қызық әдеттері бар”, тіл табысуға қиын бала ретінде естеріне алады. Үй қызметшісіның сөзі бойынша, Винсент қалған балалар ішінен ерекше болды, Теодор мен Анна бүлдіршіндерінің ең жағымсызы Винсент еді. Ал отбасынан тыс Винсент мінезін өзге жағынан көрсетті — сөзге сараң, момын әрі ойшыл болды. Көршілері Винсентті ақкөңіл, жомарт, мейірімді және сүйкімді деп есептеді. Протестанттық пастордың ұлы Винсент кішкентай кезінен бастап, өзі жататын және батрактар мен шаруалар қайыршылыққа жеткізген орта таптың айырмашылығын сезіп өсті. Винсент жеті жасында ауылдық мектепке аяқ басты, бірақ бір жылдан соң үйінен білім ала бастады.1864 жылдың 1 қазанында ол үйінен 20 км-де орналасқан Зевенбергендегі мектеп-интернатқа оқуға түсті. Үйінен ұзатылу кішкентай Винсентқа көп күйзеліс келтірді, Ван Гог үшін бұл тіпті есейе келген кезінде де ұмытылмады. 1866 жылдың 15 қыркүйегінде Винсент оқуын Тилсбургтағы Виллем II атындағы колледжде жалғастырады . Жас Винсент француз, неміс және ағылшын тілдерін жақсы меңгереді. Осы оқу орнынан сурет сабақтарын алады. 1868 жылы наурызда Винсент кенеттен оқуын тастап, үйіне оралады. Осымен оның білім алу жолы аяқталады.

Өнер әлемінде

1869 жылы он алты жасында мектепті бітіріп, өзінің ағасы еңбек ететін атақты «Гупил және Си» (Goupil et Cie) галереясында жұмысқа орналасты. Алғашында болашақ суретші жұмысқа ынтамен кірісті және жақсы нәтижеге қол жеткізді, сондықтан ол 1873 жылы Goupil & Cie –дың лондондық филиалына ауысты. Күнделікті өнер туындыларын көру арқасында, Винсент сурет өнерін бағалап, талғауды үйренді. Сонымен қатар ол мұражайлар мен көрмелерді аралап, Жан-Франсуа Милле мен Жюль Бретонның туындыларын тамашалады. Тамыздың соңында Винсент Хакфорд Роуд 87 көшіп, Урсула Лойер мен оның қызы Евгенияның үйінен бөлме жалдады. Винсент Евгенияға ғашық болған деген болжамдар көптеп айтылады. Алайда соңғы деректерге сенсек, Ван Гог Каролина Хаанебик есімді неміс қызына ғашық болған. Шын мәнінде не болғаны әлі де белгісіз. Сүйіктісінің болашақ суретшіден бас тартуы оның көңілін қалдырды. Ақырында ол өз жұмысына деген қызығушылығын жоғалта бастады. 1874 жылы ол фирманың Париждік филиалына ауыстырылды, бірақ үш айдан соң Лондонға қайта оралады. Винсенттің жұмыстағы жағдайы нашарлай берді, 1875 жылдың мамырында ол Парижге қайта ауыстырылды. Ван Гог Салон мен Луврдағы көрмелерді аралады және ақырында кескіндемемен шұғылдана бастады. Винсент бос уақытында осы іспен жиі айналысты, ақырында ол өнер туындыларын матуға мәжбүрлейтін қызметін жек көріп кетті. Нәтижесінде 1876 жылдың наурызында ол Goupil & Cie фирмасындағы жұмыстан босатылды. Одан кейін төрт жыл ішінде Винсент діни білім алып теологияны зерттеді. 1876 жылы Винсент Англияға оралып Рэмсгейт интернатына мұғалім ретінде орналасты. Сол кезеңде ол әкесі секілді дін қызметкері болуды қалады. Шілдеде ол Айзлворттағы өзге мектепке ауысып, бір мезетте пастор көмекшісі мен ұстаз қызметін атқарды. 4 қарашада Винсент өзінің алғашқы діни уағызын оқыды. Оның Евангелияға деген қызығушылығы арта берді, Винсент кедейлерге діни өсиеттер оқуға ниет білдірді. Ол тіпті біраз уақыт миссионер болып та қызмет атқарды, бірақ өз миссиясын атқарудағы артық ынтасының кесірінен бұл қызметінен кетіп тынды. 1880 жылы 27 жасында Винсент өнерге түпкілікті бет бұрды және бұл салада да басқа бастамаларындағы сияқты аса жігерлікпен еңбектене бастады. Ван Гог импрессионистер мен постимпрессионистерден шабыт алды. Сурет өнеріндегі ХІХ ғасырдағы бұл бағыттар Моне, Писсаро, Бернара және Гоген еңбектерінде орын алды және сол кезеңдегі көптеген суретшілерге үлкен ықпал етті. Өмірінің соңында жүйке ауруына шалдығып, өзін-өзі өлтірген (1890ж).

Ван Гог мұрасы

(“Шаруа қыз”, 1885, Креллер-Мюллер мемл. музейі, Отерло; “Картоппен жүрек жалғаушылар”, 1885, В. Ван Гог қоры, Амстердам); 1886 — 88 ж. Парижде салған “Сена үстіндегі көпір” (1887, В. Ван Гог қоры); “Танга әкей портреті” (1887, Роден музейі, Париж) атты картиналары алғашқы шығарм. кезеңдегі ауыр да бұлыңғыр бояудан арылып, жарқын түспен еркін жазылған. В. Г. — “Сент-Мари балықшыларының қайығы” (В. Ван Гог қоры), “Арльдің алқызыл жүзімі” (А.С. Пушкин атынд. бейнелеу өнері музейі, Мәскеу), “Түнгі кафе” (Нью-Йорк, бәрі 1888 ж.

Ван Гог небәрі он жыл белсенді түрде осы өнермен айналысса да өзіне жоғары талап қоя білетін және үлкен еңбекқорлықпен екі мыңнан астам түрлі өнер туындысын, оның ішінде 930 картина, 1100 сурет және көптеген нобайларын дүниеге әкелді. Осы көптеген еңбектерінің ішінен Ван Гогтың тек бір ғана картинасы – «Арльдің алқызыл жүзімі» - автордың көзі тірісінде сатылды. Белгілі коллекционер Анна Бош бұл картинаны 1890 жылы «Брюссель Арт Экспо» көрмесінде төрт жүз франкке сатып алды, бұл шамамен 1900 АҚШ долларына пара пар сома.

Ал қазіргі уақытта Ван Гогтың суреттері бүкіл дүние жүзінде аукциондарда миллиондаған долларға сатылады. Мысалы, «Доктор Гашенің портреті» адам нанғысыз ақшаға сатылды және бүгінгі таңда әлемдегі ең қымбат картиналардың бірі болып саналады. 1990 жылы 15 мамырда танымал филантроп, тегі неміс, «Лиссер және Розенкрантц Банкінің» иесі, Нью-Йорк банкирі Зигфрид Крамарски, бұл картинаны Риойю Саито деген жапон кәсіпкеріне 82,5 миллион долларға сатты.

Галерея

Автопортрет

• 
  Суретші ретінде
• 
  Гогенге арнау
• 
  1887 жылғы автопортрет
• 
  1889 жылғы автопортрет
• 
  Бинттеулі құлақ
• 
  Кесілген құлақ

Күнбағыстар

• 
  Күнбағыстар (1888)
• 
  Төрт солып тұрған күнбағыс (1887)

Пейзаж

• 
  Жұлдызды түн (1889)
• 
  Түнгі кафе (1888)
• 
  Шеген және емен(1888)
• 
  Жаңбырдан кейінгі пейзаж(1890)

Портреттер

• 
  Тамбурин кафесіндегі Агостина Сегатори
• 
  Дәрігер Рей портреті
• 
  Танги портреті

Басқалары

• 
  Қызғылт раушангүлдер
• 
  Тұтқындар серуені

Әдебиетте

• «Өмірге құлшыныс» — Иринга Стоун романы (1934 жыл).
• «Ван Гог» — Анри Перрюшо француз жазусының кітабы (1955).
• «Сары түс»  — Александра Межированың өлені

Кинода

• Өмірге құлшыныс — АҚШ, 1956 ( Ирвингу Стоуну)
• Ван Гогқа сапар, ГДР, 1985, режиссёр Хорст Зееман
• Ван Гог — Франция, 1991, режиссёр Морис Пиала
• Өмірге құлшыныс — Жапония, 1999 ( Ирвингу Стоуну)
• Винсент Ван Гог — Франция, 1999, документальді фильм
• Винсент және Тео — АҚШ, 1990, режиссёр Роберт Олтмен
• Доктор Кто — 5 сезон, 10 серия («Винсент және Доктор»)
• Тұстер — эпизод «Воро́ны», 1990, режиссёр Акира Куросава
• Сары үй — Ұлыбритания, 2007
• Ван Гог:  — Ұлыбритания, 2010 (документальді фильм)

Музыкада

• Эйноюхани Раутаваара, «Винсент» (1986—1987) — 3 акты опера
• Эйноюхани Раутаваара, «Винсентиана» (1992) — Симфония № 6
• Анри Дютийё, «Correspondances» (2002—2004) —сопрано және оркестрге арналған.

Сыртқы сілтемелер

• Ван Гог. Письма / Пер. с голл. — Л.-М., 1966.
• Ревалд Дж. Постимпрессионизм / Пер. с ағылш. — Т. 1. — Л.—М., 1962.
• Перрюшо А. Жизнь Ван Гога / Пер. с франц. — М., 1973.
• Натали, Слава Ван Гога. Опыт антропологии восхищения,Пер. с фр. Карена Саркисова,М.,V-A-C press,2014,384 бет,isbn 978-5-9904389-6-5,тираж 1500
• Дмитриева Н. А. Винсент Ван Гог. Человек и художник. — М., 1980.
• Стоун И. Жажда жизни (книга). Повесть о Винсенте Ван Гоге. Пер. с ағылш. — М.: Правда, 1988.
• Constantino Porcu Van Gogh. Zijn leven en de kunst. (из серии Kunstklassiekers) — Нидерланд, 2004.
• Wolf Stadler Vincent van Gogh. (из серии De Grote Meesters) Amsterdam Boek, 1974.
• Frank Kools Vincent van Gogh en zijn geboorteplaats: als een boer van Zundert. De Walburg Pers, 1990.
• Козлов Г. Легенда о Ван Гоге // «Вокруг света», № 7, 2007.
• Ван Гог В. Письма к друзьям / Пер. с фр. П. Мелковой. — СПб.: Азбука, азбука-Аттикус, 2012. — 224 с. — Серия «Азбука-классика» — 5 000 экз., ISBN 978-5-389-03122-7
• Гордеева М., Перова Д. Винсент Ван Гог / В кн.: Великие художники — Т.18 — Киев, ЗАО «Комсомольская правда — Украина», 2010. — 48 с.